کاربرد حجم معاملات در تحلیل بازارهای مالی

حجم مقداری از دارایی یا اوراق بهادار است که در یک دوره زمانی، اغلب در طول یک روزT بین معامله گران تبادل می‌شود. به عنوان مثال، حجم معاملات سهام به تعداد سهام یک شرکت که بین زمان باز و بسته شدن روزانه آن در بورس معامله می شود، اشاره دارد. حجم معاملات و تغییرات حجم در طول زمان، ورودی های مهمی برای معامله گران تکنیکال هستند.

درک حجم معاملات

هر معامله ای که بین خریدار و فروشنده یک اوراق بهادار انجام می شود، به افزایش کل حجم معاملات آن اوراق در آن روز می انجامد. یک معامله زمانی اتفاق می‌افتد که خریدار بپذیرد آنچه را که فروشنده برای فروش عرضه می‌کند، با قیمت مشخصی خریداری کند (یا بالعکس). اگر  مثلا 1000 برگه سهم در یک روز بین خریداران و فروشندگان جابجا شود، حجم آن روز برابر 1000 است. 

حجم به سرمایه گذاران اطلاعاتی در مورد پویایی و نقدینگی بازار می گوید. حجم معاملات بالاتر برای یک اوراق بهادار مشخص به معنای نقدینگی بالاتر، اجرای بهتر سفارش و بازاری پویاتر برای اتصال خریدار و فروشنده است. هنگامی که سرمایه گذاران در مورد جهت گیری بازار سهام تردید دارند، حجم معاملات آتی (در بازارهای سهام خارجی) تمایل به افزایش پیدا می کند؛ که اغلب باعث می شود معاملات آتی و آپشن در اوراق بهادار مشخص شده فعال تر معامله شوند. حجم کلی معمولا نزدیک به زمان باز و بسته شدن بازارها در هفته (مثلا دوشنبه ها و جمعه ها در کشورهای خارجی) بیشتر می شود.

حجم معاملات در تحلیل تکنیکال

برخی از سرمایه گذاران از تحلیل تکنیکال، استراتژی مبتنی بر قیمت سهام، برای تصمیم گیری در مورد زمان خرید سهام استفاده می کنند. تحلیلگران تکنیکال در درجه اول به دنبال نقاط قیمت ورودی و خروجی مناسب هستند. سطوح حجم مهم هستند زیرا سرنخ هایی در مورد اینکه بهترین نقاط ورودی و خروجی کجا قرار دارند را ارائه می دهند.

حجم معاملات یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال است زیرا برای اندازه گیری اهمیت نسبی هر حرکت بازار استفاده می شود. اگر بازار در یک دوره معین حرکات زیادی انجام دهد، آنگاه قدرت آن حرکت بر اساس حجم معاملات یا اعتبار پیدا می کند و یا به آن دوره با شک و تردید نگریسته می شود. هرچه حجم در حین حرکت قیمت بیشتر باشد، در این شکل از تحلیل، حرکت مهم‌تر در نظر گرفته می‌شود. برعکس، اگر حجم معاملات کم باشد، حرکت با اهمیت کمتری در نظر گرفته می شود.

حجم یکی از مهمترین معیارهای قدرت یک اوراق بهادار برای معامله گران و تحلیلگران تکنیکال است. از منظر حراج، زمانی که خریداران و فروشندگان در یک قیمت خاص فعال می شوند، به این معنی است که حجم بالایی وجود دارد.

تحلیلگران از نمودارهای میله ای برای تعیین سریع سطح حجم استفاده می کنند. نمودارهای میله ای همچنین تشخیص روند در حجم معاملات را آسان تر می کنند. وقتی میله‌های نمودار میله‌ای بالاتر از حد متوسط هستند، نشانه‌ای از حجم یا قدرت بالا در قیمت یک مارکت خاص است. با بررسی نمودارهای میله ای، تحلیلگران می توانند از حجم معاملات به عنوان راهی برای تایید حرکت قیمت استفاده کنند. اگر با افزایش یا کاهش قیمت، حجم افزایش یابد، حرکت قیمت با قدرت در نظر گرفته می شود.

اگر معامله‌گران بخواهند یک برگشت را در سطح حمایت یا کف تأیید کنند، به دنبال حجم خرید بالا هستند. برعکس، اگر معامله‌گران به دنبال تایید شکست در سطح حمایت هستند، به دنبال حجم کم از سوی خریداران هستند. اگر معامله‌گران بخواهند یک برگشت را در سطح مقاومت یا سقف تأیید کنند، به دنبال حجم فروش بالا هستند. برعکس، اگر معامله‌گران به دنبال تایید شکست در سطح مقاومت هستند، به دنبال حجم بالایی از خریداران هستند.

ملاحظات دیگر

در زمان‌های اخیر، معامله‌گران با فرکانس بالا (HFT) و صندوق‌های شاخص به سهم عمده‌ای در آمار حجم معاملات در بازارهای ایالات متحده تبدیل شده‌اند. بر اساس تجزیه و تحلیل جی پی مورگان در سال 2017، سرمایه گذاران منفعل مانند ETF ها و حساب های سرمایه گذاری که از معاملات الگوریتمی با فرکانس بالا استفاده می کنند، مسئول حدود 60 درصد از حجم کل معاملات بودند در حالی که "معامله گران اختیاری بنیادی" (یا معامله گرانی که عوامل بنیادی موثر بر معامله ی یک سهام را قبل از سرمایه گذاری ارزیابی می کنند) تنها 10 درصد از ارقام کلی را تشکیل می دادند.

دستورالعمل های اساسی برای استفاده از حجم

هنگام تجزیه و تحلیل حجم، معمولا دستورالعمل هایی برای تعیین قدرت یا ضعف یک حرکت وجود دارد. به عنوان معامله‌گر، ما تمایل بیشتری به پیوستن به حرکات قوی داریم و در حرکت‌هایی که ضعف را نشان می‌دهند، شرکت نمی‌کنیم - یا حتی ممکن است نیم نگاهی به ورود در جهت مخالف حرکت ضعیف باشیم. این دستورالعمل ها در همه موقعیت ها صادق نیستند، اما راهنمایی هایی کلی برای تصمیم گیری های معاملاتی ارائه می دهند.

1. تایید روند

بازار رو به رشد باید شاهد افزایش حجم باشد. خریداران برای بالا بردن قیمت ها به افزایش تعداد و اشتیاق بیشتر نیاز دارند. افزایش قیمت و کاهش حجم ممکن است نشان دهنده عدم علاقه باشد و این هشداری در مورد ناپایدار بودن روند می باشد. درک این موضوع مکن است سخت باشد اما واقعیت ساده این است که کاهش (یا افزایش) قیمت در حجم کم سیگنال قوی نمی باشد. کاهش (یا افزایش) قیمت در حجم زیاد، سیگنال قوی‌تری است که نشان می‌دهد چیزی در سهم به طور اساسی تغییر کرده است.

2. علائم بازار گاوی

حجم معاملات می تواند در شناسایی نشانه های بازار گاوی مفید باشد. به عنوان مثال، تصور کنید حجم با کاهش قیمت افزایش می‌یابد و سپس قیمت بالاتر می‌رود و به دنبال آن یک حرکت رو به پایین دوم به وجود می‌آید. اگر قیمت در حرکت به سمت پایین دوم به زیر پایین‌ترین سطح قبلی نرسد و حجم نیز در دومین کاهش، کم باشد، معمولا این به عنوان یک علامت صعودی تعبیر می‌شود.

3. حجم و بازگشت های قیمتی

پس از یک روند صعودی یا نزولی طولانی، اگر قیمت به یک حرکت رِنج یا خنثی با حجم زیاد ختم شود، ممکن است نشان دهنده این باشد که یک بازگشت در حال انجام است و جهت قیمت ها تغییر خواهد کرد.

4. تاریخچه ی حجم

حجم را باید نسبت به تاریخ های اخیر بررسی کرد. مقایسه امروز با حجم 50 سال پیش ممکن است داده های نامربوطی ارائه دهد. هر چه مجموعه داده ها جدیدتر باشند، احتمالا مرتبط تر هستند.

5. شکست ها و شکست های کاذب با توجه به حجم

هنگام شکست یک محدوده رِنج یا الگوهای نموداری دیگر، افزایش حجم نشان دهنده قدرت در حرکت است. تغییر اندک در حجم یا کاهش حجم معاملات در هنگام شکست، نشان دهنده عدم علاقه و احتمال بالایی در کاذب بودن شکست است.

نکته مهم: حجم اغلب به عنوان شاخص نقد شوندگی در نظر گرفته می شود، زیرا سهام یا بازارهایی که بیشترین حجم را دارند، نقدشونده ترین بازارها هستند و برای معاملات کوتاه مدت بهترین در نظر گرفته می شوند چرا که خریداران و فروشندگان زیادی آماده معامله با قیمت های مختلف هستند.

اندیکاتورهای حجم

اندیکاتورهای حجم، فرمول‌های ریاضی هستند که به صورت بصری در اغلب پلتفرم‌های نموداری مورد استفاده نشان داده می‌شوند. هر اندیکاتور از فرمول متفاوتی استفاده می کند و معامله گران باید اندیکاتوری را پیدا کنند که برای استراتژی آنها بهترین کارایی را دارد.

وجود اندیکاتورها ضروری نمی باشد، اما می توانند به فرآیند تصمیم گیری معاملات کمک کنند. اندیکاتور های حجم زیادی برای انتخاب وجود دارد و در زیر نمونه ای از نحوه استفاده از دو مورد از آنها ارائه می شود.

Chaikin Money Flow

افزایش قیمت‌ها باید با افزایش حجم همراه باشد، بنابراین Chaikin Money Flow روی افزایش حجم تمرکز می‌کند زمانی که قیمت‌ها در قسمت بالایی یا پایینی محدوده روزانه خود به پایان می‌رسند و سپس مقداری برای قدرت مربوطه ارائه می‌دهند. هنگامی که قیمت های بسته شدن در قسمت بالایی محدوده روز قرار دارند و حجم در حال افزایش است، مقادیر بالا خواهند بود. زمانی که قیمت های بسته شدن در قسمت پایینی محدوده قرار دارند، مقادیر منفی خواهند بود. Chaikin Money Flow را می توان به عنوان یک اندیکاتور کوتاه مدت استفاده کرد زیرا نوسانات زیادی دارد، اما از آن بیشتر برای مشاهده واگرایی استفاده می شود.

On Balance Volume (OBV)

این اندیکاتور اولین بار توسط جوزف گرانویل در سال 1962 معرفی شد. پس از پایان معاملات هر روز، قیمت سهام با مقداری بالاتر یا پایین تر یا برابر با روز قبل و با حجم معاملات خاصی بسته می شوند. اگر قیمت پایین تر بسته شود، حجم معاملات منفی بوده و از حجم معاملات روز قبل کسر می شود. اگر قیمت بالاتر بسته شود، حجم معاملات عددی مثبت بوده و به حجم روز قبل افزوده می شود. در روز های بدون تغییر نیز خط حجم ثابت می ماند. به عبارتی، OBV جمع کل اهداد حجم معاملات منفی و مثبت به صورت پیش رونده است. این اندیکاتور نیز برای تایید روند بازار به کار می رود. به این معنی که اگر هم قیمت و هم اندیکاتور هر دو صعودی بودند، روند صعودی احتمالا ادامه دار است. اما اگر جهت قیمت صعودی اما اندیکاتور نزولی بود، در اینجا یک واگرایی منفی اتفاق افتاده است که نشان دهنده ضعف در روند می باشد. 

Klinger Oscillator

از نوسانات بالا و پایین خط صفر می توان برای کمک به سایر سیگنال های معاملاتی استفاده کرد. نوسانگر کلینگر حجم انباشت (خرید) و توزیع (فروش) را برای یک دوره زمانی معین جمع می کند.

سخن پایانی

حجم معاملات ابزاری مفید برای مطالعه روندها است و همانطور که می بینید راه های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. دستورالعمل‌های اساسی را می‌توان برای ارزیابی قدرت یا ضعف بازار و همچنین بررسی اینکه آیا حجم، حرکت قیمت را تأیید می‌کند یا نشانه‌ای از اینکه ممکن است یک بازگشت رخ دهد، استفاده کرد. گاهی اوقات از اندیکاتور های مبتنی بر حجم برای کمک به فرآیند تصمیم گیری استفاده می شود. به طور خلاصه، در حالی که حجم ابزار دقیقی نیست، سیگنال‌های ورود و خروج را می‌توان با نگاه کردن به پرایس اکشن، حجم و یک اندیکاتور حجم شناسایی کرد.