- تماس پشتیبانی 021-22021030
- پشتیبانی ایمیل info@alirezamehrabi.com
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید چند نکته را مرور کنیم.
باید بدانیم بازار چیست ؟
بازار مکانی عمومی است که در آن خریداران و فروشندگان معاملات خود را به شکل مستقیم و یا از طریق یک واسطه انجام می‌دهند و خرید و فروش صورت می‌گیرد. بورس نیز عملا یک بازار است که در آن معامله‌گران به شکل مستقیم یا غیرمستقیم اقدام به معامله می‌کنند و بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد.
دارایی‌های قابل معامله به دو دسته دارایی مالی و غیرمالی تقسیم بندی میشود. دارایی غیرمالی (واقعی) این دارایی‌ها فیزیکی هستند و شامل زمین، ملک، خودرو و انواع دیگر کالاهای این‌چنینی است. دارایی‌های مالی فیزیکی نیستند اما ارزشمند هستند این دارایی‌ها شامل سپرده‌های بانکی، سهام، اوراق مشارکت و... هستند.
اساسا بورس، به بازاری گفته میشود که چیزی در آن معامله شود.
بورس
به طور کلی شامل چهار بازار به شرح است.
بورس اوراق بهادار بازاری رسمی است که در آن دارایی‌های مالی، در چهارچوب قوانین معامله میشود. از آنجایی که پذیرش شرکت‌ها در این بازار تحت شرایط خاصی صورت می‌گیرد، این بازار دارای شفافیت قابل ملاحظه‌ای است. البته شرکت‌هایی که امکان ورود به این بازار را ندارند، می‌توانند وارد بازار فرابورس شوند که امکان این وجود دارد که درصورت تایید سازمان بورس، شرکت از بازار فرابورس به بورس اوراق بهادار منتقل شود.
در این بازار کالاهای معینی مورد معامله قرار می‌گیرند، معمولا این کالاها شامل مواد اولیه و مواد خام شرکت های صنعتی یا محصولات نهایی آنها می باشند (مثل محصولات فولادی، پتروشیمیایی و...).
در این بازار، حامل‌های انرژی (همانند گاز، برق، نقت و سایر حامل‌های انرژی) و اوراق آنها معامله میشود. این بازار در سال 1391 به طور رسمی فعالیت خود را با معاملات برق، قطران، زغال‌سنگ آغاز کرد.
در این بازار خرید و فروش ارزهای خارجی انجام میشود که در حال حاضر در ایران فعالیتی ندارد.
بازار فرابورس ( OTC ) مخفف ( Over The Counter ) می باشد. در تعریف جهانی فرابورس می توان گفت که دارایی ها برعکس بورس که یک مرکزیتی برای معامله دارند، بدون مرکزیت خاصی معامله میشوند. یعنی در تعریف علم اقتصاد درباره فرابورس، دارایی ها در فرابورس برخلاف بورس که باید یک مرکزیت خاصی داشته باشد (مثل سازمان بورس اوراق بهادار تهران که مرکز آن در خیابان حافظ تهران میباشد) در نقاط مختلفی معامله میشود.
در ایران سهام شرکت هایی که به علت نداشتن استانداردهای لازم بورس، نتوانسته در این بازار پذیرش شوند، در بازار فرابورس پذیرش شده و معامله میشوند.
با توسعه اینترنت و خصوصا شبکه‌های اجتماعی، بازار فرابورس وارد مرحله‌ی جدیدی شد. مثال‌های زیادی برای بازار فرابورس در ایران و جهان وجود دارد به عنوان مثال، بازار فارکس که در آن معامله‌گران (افراد حقیقی یا بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف و...) از بیشتر نقاط جهان اقدام به معامله ارزهای مختلف می کنند.
نبود سامانه معاملاتی شفاف نظیر آنچه در بورس اوراق بهادار می‌بینیم، باعث عدم شفافیت این بازار میشود و امکان دست‌کاری در بازار و فعالیت‌های این چنینی وجود دارد. اصلی‌ترین بازار فرابورس در ایران بازار ارز است.
فرابورس ایران از شکل اصلی خود در دنیا و بنا به تعریفی که در بالا ذکر کردیم جدا شده است. شرایط پذیرش در این بازار و معامله در آن ساده‌تر است. به طور کلی برای پذیرش در بورس اوراق بهادار، شرکت باید از شفافیت بالایی در مدیریت و صورت‌های مالی و نهادهای تصمیم‌سازی (مثل هیئت مدیره شرکت) داشته باشد. اما از آنجایی که تعریف فرابورس در دنیا همانطور که گفته شد، بازاری آزاد و بدون واسطه‌گری و نظارتی است، پذیرش شرکت‌ها در این بازار در ایران هم به نسبت راحت‌تر از بورس اوراق بهادار است. آسان گرفتن در پذیرش شرکت‌ها در این بازار، به علت کمک به نیازهای مالی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی است. این بازار تفاوتی با بورس اوراق بهادار از نظر مزایای موجود برای شرکت پذیرفته شده ندارد. فرابورس ایران از پنج بازار: اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و بازار پایه تشکیل شده است. اگر یک شرکت شرایط لازم برای پذیرفته شدن در بازار فرابورس را داشته باشد در دو بازار اول و دوم وارد میشوند. پذیرش در بازار اول فرابورس به طورکلی آسان‌تر است. بازار پایه هم برای معامله سهام شرکت‌هایی که موفق نشده اند در هیچ‌یک از بازارهای بالا پذیرفته شوند، تشکیل شده است. در بازار سوم فرابورس شرکت‌ها به سه دسته تقسیم میشوند و به وسیله‌ی رنگِ تابلو دسته بندی میشوند:
شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران، علاوه بر این نکته که در پذیرش‌شان با سخت گیری کمتری انجام میشود، تا 10 درصد معاف از مالیات بر درآمد خود هستند (بجز شرکت‌های پذیرفته شده بازار پایه فرابورس).
بازار بورس به طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. درصورتی که شرکت در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل میشود و در صورت تداوم عملکرد غیرقابل قبول، از این بازار هم خارج میشود.
در صورتی که شرکتی عملکرد خوبی را در بازار دوم به ثبت برساند، امکان انتقال از آن بازار به بازار اول بورس را دارد.
در فرابورس، همانطور که قبلا ذکر کردیم، بازار به پنج بازار فرعی تقسیم بندی شده که در ایران شرکت‌ها در سه بازار آن پذیرش میشوند. این اولین تفاوت بین بورس و فرابورس است.
می‌توان گفت که حداقل سرمایه ثبت شده مورد نیاز شرکت برای پذیرش در بازار بورس (پذیرش در بازار دوم) 20 میلیارد تومان است اما حداقل سرمایه ثبت شده مورد نیاز در فرابورس ایران، 100 میلیون تومان است. این مورد در مواردی نظیر حداقل سهام شناور مورد نیاز برای پذیرش در هر بازار، حداقل تعداد سهام‌داران، حداقل سابقه فعالیت مورد نیاز شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته شرکت، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها و همچنین سودآوری نیز وجود دارد که به وضوح بررسی این موارد نشان می‌دهد پذیرش در فرابورس ایران تقریبا امری راحت تر است.
