ترازنامه چیست؟

ترازنامه صورت مالی است که دارایی‌ها‌، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت (سرمایه) را در یک زمان مشخص گزارش کرده و زمینه‌ای برای محاسبه‌ی نرخ بازده و ارزیابی ساختار سرمایه‌ی آن را فراهم می‌کند. در واقع ترازنامه یک صورت مالی است که تصویری از آن‌چه شرکت مالک یا بدهکار و همچنین مبلغ سرمایه ‌گذاری شده توسط سهامداران را ارائه می‌دهد. 

موارد استفاده از ترازنامه 

ترازنامه‌ی ابزاری اساسی است که توسط مدیران‌، سرمایه‌گذاران‌، کسانی که تحلیل‌ بنیادی در بورس انجام می‌دهند و نهادهای نظارتی برای درک سلامت مالی فعلی یک تجارت استفاده می‌شود.
 به طور کلی در کنار دو نوع صورت‌های مالی دیگر استفاده می‌شود: صورت سود و صورت گردش پول. 
 ترازنامه‌ها به کاربر این امکان را می‌دهد تا در یک نگاه از دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت مطلع شوند. ترازنامه می‌تواند به کاربران در پاسخ به سوالاتی از قبیل این‌که‌، آیا شرکت پول نقد و دارایی‌های کوتاه مدت کافی برای پوشش دادن تعهدات خود را دارد و آیا شرکت نسبت به سایر شرکت‌های خود بدهی بالایی دارد‌، کمک کند. ترازنامه در كنار ساير صورت‌های مالی مهم مانند صورت سود‌و‌زيان، صورت جريان‌های نقد برای انجام تحليل‌های اساسی يا محاسبه‌ی‌ نسبت‌های مالی استفاده می‌شود.

موارد موجود در ترازنامه

ترازنامه دارایی‌ها‌، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهامِ تجارت شما را در یک زمان مشخص گزارش می‌کند. موارد گزارش شده در ترازنامه، با حساب‌های مشخص شده در نمودار حساب شما مطابقت دارد.

انواع دارایی های ترازنامه

ترازنامه‌ دارایی‌های شما را به ترتیب نقدینگی لیست می‌کند. یعنی دارایی‌ها را به ترتیب سهولت تبدیل آن‌ها به پول نقد گزارش می‌کند. در ترازنامه شما دو دسته‌ی اصلی «دارایی جاری و دارایی غیرجاری» تقسیم می‌شود. که در ادامه به شرح تمامی موارد این دو گزینه خواهیم پرداخت. در ادامه نمونه‌ی واقعی ترازنامه را برای شما به نمایش خواهیم گذاشت:

دارایی های جاری ترازنامه

 دارایی‌های جاری به راحتی در طی یک سال یا کم‌تر به پول نقد تبدیل می‌شوند. دارایی‌های جاری بیشتر در ترازنامه به این حساب‌ها تقسیم می‌شوند:

۱. پول نقد و معادل وجه نقد: پول نقد و معادل وجه نقد درواقع نقدینگی‌ترین دارایی‌های شما هستند؛ از جمله ارز‌، چک و پول ذخیره شده در حساب‌های پس انداز و حساب کسب و کار شما چز این دسته است.

۲. اوراق بهادار قابل فروش: سرمایه‌گذاری‌هایی که می‌توانید در مدت یک سال بفروشید.

۳. حساب های دریافتنی: پولی که مشتریان برای خدمات شما به شما بدهکار هستند و در کوتاه مدت پرداخت می‌شود.

۴. موجودی کالا: برای مشاغل فروش کالا‌، موجودی کالا شامل محصولات نهایی و مواد اولیه است.

۵. هزینه های پیش پرداخت شده‌: مبالغی که به عنوان هزینه قبلا پرداخت کرده‌اید‌، مانند اجاره‌ی دفتر کار یا هزینه‌ی بیمه تمام سال جاری قبل از سررسید شدن.

دارایی های غیر جاری ترازنامه

 معمولاً طی یک سال دارایی‌های بلند مدت به پول نقد تبدیل نمی‌شوند. به همین دلیل است که آن‌ها را می‌توان به شرح زیر تقسیم کرد:

1. دارایی‌های ثابت: شامل املاک‌، ساختمان‌ها‌، ماشین آلات و تجهیزات مانند رایانه است.
2. اوراق بهادار بلند مدت: سرمایه‌گذاری‌هایی که در مدت یک سال قابل فروش نیستند.
3. دارایی‌های نامشهود: دارایی‌هایی که فیزیکی نیستند‌، مانند حق چاپ‌، توافق نامه حق امتیاز و حق ثبت اختراع.

تعهدات یا بدهی های ترازنامه

در قسمت بعدی ترازنامه‌، بدهی‌های یک شرکت آورده شده است. بدهی‌های شما پولی است که به دیگران بدهکار هستید‌، از جمله هزینه‌های مکرر‌، بازپرداخت وام و سایر اشکال. بدهی‌ها بیشتر به بدهی‌های جاری و بلند مدت تقسیم می‌شوند:

بدهی‌های جاری شامل اجاره‌، آب‌و‌برق‌، مالیات‌، پرداخت‌های جاری نسبت به بدهی‌های بلند مدت‌، پرداخت سود و حقوق و دستمزد است.
 بدهی‌های بلند مدت شامل وام‌های بلند مدت‌، مالیات بر درآمد معوق و بدهی‌های صندوق بازنشستگی است.

حقوق صاحبان سهام یا سرمایه 

این قسمت از تراز نامه به قسمتی از دارایی‌ها ما اشاره می‌کند که متعلق به خود شرکت است و بابت تصرف آن‌ها هیچ بدهی یا دینی به عهده‌ی شرکت نیست.

متعادل سازی یک ترازنامه چگونه است؟

هنگام ایجاد ترازنامه برای تجارت خود‌، مهم است که اول مفهوم آن را درک کنید!

 همان‌طور که از نامش پیداست‌، ترازنامه‌ی شما باید همیشه متعادل باشد. ترازنامه به دو بخش تقسیم می‌شود که یک طرف آن دارایی‌های کسب‌و‌کار شما را نشان می‌دهد و طرف دیگر بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن را نشان می‌دهد.

کاربرد ترازنامه در تجارت چیست؟

1. بهره وری: با مقایسه‌ی صورت سود‌و ‌زیان و ترازنامه‌ی خود‌، می‌توانید میزان کارآیی تجارت‌تان را از دارایی‌های خود اندازه‌گیری کنید. به عنوان مثال‌، می‌توانید در مورد این‌که شرکت شما چگونه می‌تواند از دارایی‌های خود برای درآمدزایی استفاده کند‌، ایده بگیرید.

2. اهرم کسب و کار: ترازنامه‌ی شما می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید که میزان اهرم کسب‌و‌کار شما چقدر است‌، به شما می‌گوید چقدر با ریسک مالی مواجه هستید؟ برای قضاوت در مورد اهرم نیرو‌، می‌توانید بدهی‌ها را با دارایی‌های مشخص شده در ترازنامه خود مقایسه کنید.

اهمیت ترازنامه چیست؟

ترازنامه، صورت مالی مهمی است که تصویری از سلامت مالی تجارت شما را در یک برهه از زمان ارائه می‌دهد. برای درک بهتر روابط بین حساب‌های مختلف می‌توانید ترازنامه‌ را همراه با سایر صورت‌های مالی خود نیز بررسی کنید. ترازنامه از این جهت اهمیت دارد که بینش‌های زیر را در مورد تجارت شما ارائه می‌دهد:

نقدینگی در ترازنامه به چه معناست؟

با مقایسه‌ی دارایی‌های جاری کسب‌و‌کار خود با بدهی‌های فعلی آن‌، تصویری واضح از نقدینگی شرکت خود یا میزان وجه نقدی که به راحتی در دسترس دارید دریافت خواهید کرد. 

حساب بدهی‌های جاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 بخش فعلی بدهی‌های بلند مدت
 بدهی بانکی
 سود قابل پرداخت
 دستمزد قابل پرداخت
 پیش پرداخت‌های مشتری
 سود سهام قابل پرداخت و سایر موارد
 حق بیمه‌های کسب شده و بدون درآمد
 حساب‌های قابل پرداخت

تهیه ی ترازنامه به چه صورت است؟

بسته به شرکت‌، افراد مختلف ممکن است مسئول تهیه‌ی ترازنامه باشند. برای مشاغل کوچک خصوصی‌، ترازنامه ممکن است توسط مالک یا دفتردار شرکت تهیه شود.

بهتر است برای درک این مفهوم به نکات زیر توجه کنید:

 قدرت ترازنامه یک شرکت را می‌توان با سه گزینه اندازه‌گیری کیفیت سرمایه‌گذاری ارزیابی کرد.
 چرخه‌ی تبدیل وجه نقد نشان می‌دهد که شرکت با چه کارایی حساب‌های دریافتنی و موجودی خود را مدیریت می‌کند.
 نسبت گردش دارایی‌های ثابت، میزان درآمد حاصل از استفاده از کل دارایی‌های شرکت را اندازه‌گیری می‌کند.
 نسبت بازده دارایی، نشان می‌دهد که شرکت چگونه از دارایی‌های خود برای تولید سود یا درآمد خالص استفاده می‌کند.

نتیجه گیری

ترازنامه از آن جهت مهم است که به درک عملکرد یک شرکت کمک می‌کند. در زیر دلایل مهم بودن ترازنامه ذکر شده است:

 برای درک سلامت مالی یک شرکت سهامداران می‌توانند ترازنامه را مطالعه کنند تا از وضعیت نقدینگی و عملکرد تجاری شرکت مطلع شوند.
 مقایسه ترازنامه در طی سال‌ها به تعیین رشد شرکت کمک می‌کند.
 ترازنامه سندی اساسی برای دریافت وام تجاری است.
 تجزیه و تحلیل ترازنامه شرکت به درک توانایی شرکت در انجام پروژه‌های توسعه و هزینه‌های پیش‌بینی نشده کمک می‌کند.
 ترازنامه به شناسایی منبع تأمین مالی شرکت کمک می‌کند‌؛ به عنوان مثال‌، بودجه‌ی سهام یا بودجه‌ی بدهی.

همانطور که در مطلب بالا مطالعه کردید مبحث ترازنامه یکی از مهمترین مباحث در بحث تحلیل بنیادی سهام است که لازمه یادگیری برای تمامی افرادی است که قصد ورود به بازار بورس ایران را دارند. برای درک بهتر این مبحث مهم شما میتوانید کمپین آموزشی استاد محرابی را مشاهده کنید.