به عنوان یک فعال بازار سرمایه، شما حتما واژه های DPS و EPS را شنیده اید و شاید برایتان سوال شده باشد که این دو کلمه به چه معنا بوده و چه تفاوتی باهم دارند. در این مقاله قصد داریم تا هر دوی این این اصطلاحات را تعریف کرده و تفاوت آنها را بیان کنیم. در واقع می توان گفت که جزء اصلی تحلیل بنیادی سهام بورس، همین EPS می باشد که انواع مختلفی دارد. بنابراین ابتدا با تعریف EPS و نام بردن انواع آن، این مطلب را شروع می کنیم.
EPS چیست؟
EPS مخفف شده عبارت Earnings Per Share به معنی سود به ازای هر سهم می باشد. همانطور که می دانید، هدف شرکت ها تنها کسب سود و ایجاد درآمد برای خودشان و سهامدارانشان می باشد. هر شرکت بسته به فعالیتی که انجام می دهد، هر ساله مقداری سود (یا ضرر) می سازد. این مقدار در صورت های مالی سالیانه شرکت، در صورت سود و زیان قابل مشاهده است. اگر سودی که شرکت ساخته است را به تعداد سهام آن تقسیم کنیم، سود شرکت به ازای هر سهم (یا همان EPS) محاسبه می شود. البته شرکت ها برای شفافیت اطلاعات و توانمند سازی سهامداران جهت تصمیم گیری و تحلیل، هر سه ماه، صورت های مالی میاندوره ای خود را نیز در سایت کدال منتشر می کنند که در این گزارش ها مقدار سودی که شرکت در آن دوره (سه ماهه، شش ماهه یا نه ماهه) ساخته است، ثبت می شود. سود شرکت ها در سه ماهه ی اول و دوم و سوم و چهارم با یکدیگر جمع شده و در نهایت سود سالانه ی شرکت به دست می آید.
برای به دست آوردن صورت سود و زیان شرکت ها، ابتدا به سایت کدال مراجعه نموده و نماد شرکت مورد نظر خود را جست و جو کنید. سپس به یکی از گزارش های صورت های مالی شرکت مراجعه کرده و بین گزارش های موجود، گزارش صورت سود و زیان شرکت را باز کنید. به عنوان مثال شکل زیر ردیف های آخر صورت سود و زیان شش ماهه ی نماد فملی را در سایت کدال نشان می دهد:
مشاهده می کنید که در این جدول 4 ستون عدد وجود دارد. عدد اول مربوط به دوره شش ماهه سال مالی فعلی، عدد دوم برای دوره شش ماهه سال مالی قبل و عدد سوم متعلق به دوره ی 12 ماهه ی سال مالی قبل می باشد. عدد چهارم نیز درصد تغییرات عدد اول و دوم می باشد.
در جدول فوق اعداد مقابل ردیف "سود (زیان) خالص هر سهم" در واقع همان EPS برای دوره ی مالی مربوطه می باشد. مثلا با توجه به شکل، سهم فملی در دوره ی شش ماهه ی اول سال مالی 1400/12/29، به ازای هر سهم 1242 ریال سود ساخته است که نسبت به دوره ی مشابه سال مالی قبل، یعنی 485 ریال، 156 درصد رشد داشته است.
نکته بسیار مهم: هنگام مقایسه ی روند سود سازی یک شرکت در سال مالی فعلی با سال مالی قبل، حتما به اعداد درج شده در ردیف سرمایه، توجه کنید. اگر سرمایه ی شرکت به دلیل افزایش سرمایه در یک سال مالی با سال مالی بعد تفاوت داشته باشد، در واقع تعداد سهام شرکت فرق کرده است. پس بنابراین نمی توان سود هر سهم امسال و پارسال را با یکدیگر مقایسه کرد. در چنین مواردی باید به اعداد مقابل ردیف "سود (زیان) خالص" توجه کرد. چرا که این عدد دیگر ارتباطی با تعداد سهام شرکت نداشته و می تواند برای مقایسه مورد استفاده قرار گیرد.
انواع EPS
وقتی صحبت از EPS می شود، در واقع منظور سودی است که شرکت به ازای هر سهم در یک دوره ی 12ماهه ساخته است. مگر اینکه بعد از EPS قید شود که منظور سود هر سهم در دوره ی مثلا شش ماهه می باشد. اما آیا این به آن معنی است که باید برای به دست آوردن EPS شرکت ها، یکسال منتظر گزارش صورت مالی سالانه آنها باشیم که در پایان سال مالی منتشر می شود؟ برای پاسخ به این سوال، انواع EPS را در ادامه تعریف خواهیم کرد.
محاسبه ی EPS به روش TTM
تصور کنید که اکنون در ماه آبان قرار داریم که در نتیجه گزارش صورت های مالی شرکت برای سه ماهه بهار و تابستان در کدال درج شده است. برای محاسبه ی سود هر سهم به روش TTM، سودی که شرکت به ازای هر سهم در فصل بهار و تابستان سال جاری و پاییز و زمستان سال قبل ساخته است، با یکدیگ جمع می کنند تا در نهایت EPS برای یک دوره ی 12 ماهه به دست آید.
به عنوان مثال اعداد زیر را در نظر بگیرید:
سود هر سهم در سه ماهه ی پاییز 1399: 140 ریال
سود هر سهم در سه ماهه ی زمستان 1399: 120 ریال
سود هر سهم در سه ماهه ی بهار 1400: 120 ریال
سود هر سهم در سه ماهه ی تابستان 1400: 130 ریال
در نتیجه EPS سهم مورد نظر به روش TTM برابر خواهد بود با 510 ریال.
این عدد در مقابل تابلوی هر سهم در سایت TSETMC نوشته می شود و با انتشار هر صورت مالی در هر سه ماه، آپدیت می شود:
نکته: همانطور که گفته شد، در مواردی که شرکت در یک دوره ی مالی افزایش سرمایه می دهد، نمی توان سود هر سهم را در دو دوره مالی مختلف با یکدیگر مقایسه و یا با یکدیگر جمع کرد. در چنین موارد برای محاسبه ی EPS به روش TTM سود خالص شرکت را در دوره های مورد نظر با یکدیگر جمع کرده و تقسیم بر تعداد سهام فعلی شرکت می کنند.
EPS پیشبینی
در بعضی از زمان ها، قانونی تصویب می شود که طبق آن شرکت ها موظفند پیشبینی خود را از روند سود سازی شرکت تا پایان سال مالی، با هر بار انتشار گزارش صورت های مالی، در قالب گزارشی جداگانه منتشر کنند. به عنوان مثال بعد از انتشار گزارش شش ماهه نماد فملی، شرکت اعلام می کند که در این دوره ی شش ماهه 124 تومان به ازای هر سهم سود ساخته و با توجه به فرضیاتی از جمله قیمت جهانی مس، قیمت ارز در کشور و تعداد تولید و فروش، پیش بینی می کند که سود هر سهم تا پایان سال مالی به 300 تومان خواهد رسید. به این عدد EPS پیشبینی گفته می شود. در بعضی مواقع ممکن است پیش بینی شرکت فراتر از عملکرد آن و در بعضی موارد ممکن است عملکرد فراتر از پیشبینی باشد. در بعضی از مواقع نیست پیشبینی و عملکرد شرکت بسیار به هم نزدیک می باشد. در این میان، بعضی از شرکت ها ممکن است بنا به هر دلیلی و از روی عمد، EPS پیشبینی را بسیار دور از انتظار و واقعیت محاسبه کنند.
در بعضی زمان ها، سازمان بورس شرکت ها را ملزم به انتشار این گزارش می کند و در بعضی زمان ها، انتشار این گزارش متوقف می شود.
EPS فوروارد
بسیاری از تحلیلگران بنیادی، با توجه به اعداد و ارقام منتشر شده از سوی شرکت، خود اقدام به محاسبه و پیشبینی EPS شرکت تا پایان سال مالی می کنند. ساده ترین راه اینست که سود هر سهم را در دوره های باقی مانده تا پایان سالی، برابر با سود هر سهم در آخرین گزارش صورت مالی منتشر شده در نظر گرفت و با سود هر سهم در دوره های قبلی جمع کرد. به عدد حاصل EPS فوروارد گفته می شود. به عنوان مثال اگر سال مالی شرکت انتهای زمستان بوده و اکنون در فصل پاییز باشیم و شرکت در فصل بهار به ازای هر سهم 130 ریال و در فصل تابستان 120 ریال سود محقق کرده باشد، سود فصل پاییز و زمستان را نیز برابر با دوره مالی آخر یعنی تابستان و مساوی با 120 ریال تخمین می زنیم و بنابراین:
Forward EPS = 130 + 120 +120 +120 = 490 ریال
EPS منفی به چه معناست؟
گاهی اوقات ممکن است در تابلوی یک سهم در سایت بورس، با عددی منفی مقابل EPS رو به رو شوید و یا سود خالص هر سهم در صورت سود و زیان شرکت در کدال، داخل پرانتز و یا با رنگ قرمز مشخص می شود. این به آن معناست که حاصل فعالیت های آن شرکت در آن دوره ی مالی خاص، زیان خالص بوده است. گاهی اوقات زیانده بودن شرکت موقتی و تنها محدود به یک دوره می شود اما در بعضی مواقع، زیانده بودن شرکت ادامه داشته و زیان دوره های مالی مختلف با یکدیگر جمع می شود. این به آن معناست که مشکلات اساسی گریبانگیر آن شرکت می باشد. در این گونه موارد بهتر است تا زمانیکه تحولات بنیادی آشکاری در ساختار شرکت و روند سود سازی آن رخ نداده، سهام این شرکت ها به قصد سرمایه گذاری بلند مدت خریداری نشده و با استفاده از تحلیل تکنیکال و روش های دیگر و با دید حداکثر میان مدت، آنها را خرید و فروش کرد.
DPS چیست؟
اکنون که با معنای EPS و انواع آن به طور کامل آشنا شده اید، می توانیم به توضیح مفهوم DPS بپردازیم. سهامداران شرکت در مجمع عمومی عادی سالیانه تصمیم می گیرند که چه مقدار از EPS به صورت نقدی بین سهامداران تقسیم شود. درواقع، هر سال شرکت ها می توانند بخشی از سودی که ساخته اند را پس انداز کرده (که به آن سود انباشته می گوییم و در ترازنامه ی شرکت ذکر می شود) و بخش دیگر را بین سهام داران تقسیم کنند.
پس DPS مقدار سودی است که بین سهام داران تقسیم شده است. این کلمه، مخفف شده عبارت (Divided Per Share) است که سود تقسیمی به ازای هر سهم ترجمه می شود.
برای مشاهده ی مقدار DPS باید به گزارش تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت که در سایت کدال بارگزای می شود، مراجعه کنید. به عنوان نمونه:
تصویر بالا، از یکی از گزارشات منتشر شده بر روی سایت کدال برداشته شده است، همان طور که مشاهده می کنید، شرکت به ازای هر سهم 1302 ریال سود سازی داشته که مجمع عمومی شرکت مصوب کرده است تا از این مقدار، 280 ریال بین سهامداران تقسیم شود.
طبق قانون تجارت، شرکت ها موظف هستند تا حداقل 10 درصد از سود شرکت را ما بین سهام داران تقسیم کنند و حداکثر 8 ماه مهلت دارند تا این سود را پرداخت کنند. نحوه ی پرداخت سود تقسیمی بین سهامداران معمولا به یکی از سه روش زیر انجام می شود:
- واریز به شماره حساب ثبت شده در سامانه سجام
- واریز به یک بانک خاص و درخواست از سهامداران برای مراجعه به آن بانک
- اعلام شماره حساب به شرکت
برای اطلاع از نحوه ی پرداخت سود و زمان آن، باید گزارش "زمانبندی پرداخت سود" را در گزارش های منتشر شده شرکت در کدال مطالعه کنید.
آیا DPS امکان دارد که از EPS بیشتر باشد؟
طبق قانون، شرکت ها آن بخشی از سود را که بین سهامداران تقسیم نمی کنند و به عنوان سود انباشته در ترازنامه ثبت می شود، در مدت زمانی مشخص، تعیین تکلیف کنند. این سود انباشته یا باید در طی یک زمان مشخص برای افزایش سرمایه استفاده شود و یا در سالهای بعد به عنوان سود نقدی بین سهامداران تقسیم شود. بنابراین اگر یک شرکت از این سود برای افزایش سرمایه استفاده نکند، ممکن است در سال بعد بخشی از سود سال گذشته را نیز بین سهامداران تقسیم کند. یعنی به عنوان مثال سود هر سهم شرکت برابر 200 تومان باشد و شرکت این سود را به علاوه ی 50 تومان که از سال مالی گذشته به عنوان سود انباشته ذخیره شده، بین سهامداران تقسیم کند و در نتیجه در این مورد DPS از EPS بیشتر می شود.
نکته: معمولا دو روز قبل از برگزاری مجمع سالیانه نماد شرکت در بورس متوقف می شود. بعد از مجمع سالانه شرکت ها، اگر شرکت سود نقدی تقسیم کرده باشد، قیمت تئوریک سهم، با کم کردن این سود نقدی از قیمت پایانی قبل از برگزاری مجمع، به دست می آید. اما چون بازگشایی نمادها بعد از مجمع سالانه، بدون محدودیت نوسان صورت می گیرد، عرضه و تقاضا است که قیمت بازگشایی سهم را مشخص می کند.
جمع بندی
در این مقاله با معنای EPS یا سود ساخته شده به ازای هر سهم و انواع ان آشنا شدیم. همچنین تفاوت آنرا با DPS یا سود تقسیمی نیز بیان کردیم. در تحلیل بنیادی سهام شرکت ها، هدف نهایی این است که EPS سهم تا پایان سال مالی محاسبه شود که برای این کار نیاز به در نظر گرفتن عوامل بنیادی زیادی می باشد. امیدواریم که این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
نظر بدهید