معرفی کامل انواع تخلف در بازار بورس ایران

با وارد شدن حجم عظیمی از کدهای بورسی به بازار سرمایه، بستر و زیر ساخت های بورسی نیز باید تقویت شوند. در این زمینه، یکی از مسائل آزار دهنده تخلفات بورسی هستند. از جمله این تخلفات می توان به تخلفات کارگزاری ها، شرکت های بورسی و حتی تخلف سازمان بورس اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم تا به طور خلاصه با تعدادی از این تخلف ها آشنا شده و مراجع رسیدگی و مجازات های مرتبط با آنها را بشناسیم.

تخلف کارگزاری های بورس

یکی از تخلفات بورسی که امکان رخ دادن آن وجود دارد، کارگزاری ها یک دستورالعمل انظباطی دارند که عمل کردن خارج از آن دستورالعمل تخلف محسوب می شود. به عنوان نمونه برخی کارگزاری ها اولویت سفارش مشتریان را رعایت نمی کنند و یا حتی برخی مواقع قیمت سهم در پنل کارگزاری با قیمت روی تابلوی سهم در سایت tsetmc تفاوت فاحش دارد.

تخلف شرکت های بورسی و غیر بورسی چیست؟

در شرکت های پذیرفته شده در بورس نیز برخی مواقع شاهد تخلفات بورسی هستیم. مواردی از جمله عدم ارائه اطلاعات به سازمان بورس و یا ارائه اطلاعات نادرست و اشتباه (مانند صورت های مالی نادرست) از جمله ی این تخلافات بورسی می باشد که سازمان بورس اقدامات مناسبی از جمله مشمول تعلیق قرار دادن نماد را در چنین مواردی انجام داده است. 

مراجع رسیدگی به تخلفات کدام است؟

برای رسیدگی به تخلفات بورسی، مراجع و هیئت های مختلفی شکل گرفته است از جمله کمیته رسیدگی به تخلفات، هیئت رسیدگی به تخلفات، هیئت داوری، تشکل خود انتظام مربوطه و... که وظیفه آنان رسیدگی به تخلفات انجام شده است. کمیته رسیدگی دارای سه عضو است که شامل (الف) مدیر پیگیری امور تخلفات سازمان به عنوان رییس کمیته، (ب) مدیر یا رییس اداره مربوطه در سازمان و (ج) نماینده تشکل خود انتظام مربوطه می‌باشد.

رییس کمیته براساس محتویات پرونده، مدیر مربوطه در سازمان و نماینده تشکل خود انتظام مربوطه را بر حسب مورد مشخص و به جلسه کمیته دعوت می‌نماید. براساس هر یک از گزارش های تخلفاتی ذکر شده از طرف تشکل های ذکر شده دربالا، پرونده تخلفاتی در دبیر خانه کمیته شکل می گیرد.  بعد از آن دبیر خانه با تکمیل کردن پرونده آن را برای بررسی به کمیته آماده می کند.

هیأت رسیدگی، تشکیل شده از سه عضو شامل معاون حقوقی سازمان به عنوان رییس هیأت، یک نفر به انتخاب هیأت مدیره و معاون مرتبط با تخلف مورد رسیدگی در سازمان می‌باشد. رییس هیأت براساس محتوای پرونده، معاون مربوطه را مشخص و به جلسه دعوت می کند. معاون مربوطه می‏ تواند نماینده‌ای را جهت حضور در جلسه رسیدگی و صدور رأی معرفی کند.

بررسی انواع مجازات در بازار بورس

طیق ماده 16، اشخاص زیر به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال یا به جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر سود به دست آمده یا زیان متحمل نشده یا هر دو مجازات محكوم خواهند شد:

هر شخصی که "اطلاعات نهانی" مربوط به اوراق بهادار موضوع این قانون را که حسب وظیفه در اختیار وی قرارگرفته به نحوی به ضرر دیگران یا به نفع خود یا به نفع اشخاصی که از طرف آن ها به هر عنوان نمایندگی داشته باشد، قبل از انتشار عمومی، مورد استفاده قرار دهد و یا موجبات افشاء و انتشار آن ها را در غیر از موارد مقرر فراهم نماید. هر شخصی که با استفاده از "اطلاعات نهانی" به معاملات اوراق بهادار بپردازد و هر شخصی که اقدامات وی منجر به ایجاد ظاهری گمراه کننده از روند معاملات اوراق بهادار یا ایجاد قیمت های کاذب و یا تشویق اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود. 

هر شخصی که بدون رعایت مقررات این قانون اقدام به انتشار آگهی یا "اعلامیة پذیره نویسی" به منظور عرضه عمومی اوراق بهادار نماید. اشخاص زیر به عنوان اشخاص دارای "اطلاعات نهانی" شرکت شناخته می شوند: مدیران شرکت شامل اعضای هیئت مدیره، هیئت عامل، مدیرعامل و معاونان آنان. بازرسان، مشاوران، حسابداران، حسابرسان و وکلای شرکت. سهامدارانی که به تنهایی و یا به همراه افراد تحت تكفل خود، بیش از ده درصد سهام شرکت را در اختیار دارند یا نمایندگان آنان. مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره و مدیران ذی ربط یا نمایندگان شرکت های مادر هلدینگ که مالک حداقل ده درصد سهام یا دارای حداقل یک عضو در هیئت مدیرة شرکت سرمایه پذیر باشند.

مقررات متفرقه برای بررسی تخلفات بورسی

یکی از موارد بسیار مهم این است که هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی، نمی تواند بیش از دو و نیم درصد (مستقیم یا غیرمستقیم) مالكیت داشته باشد و تجاوز میزان سرمایه گذاری از درصد ذکر شده تخلف می باشد. همچنین هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی نمی تواند بیش از پنج درصد 5% از سهام "شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویة وجوه" را به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مالكیت داشته باشد. لازم به ذکر است در صورت مشاهده هر گونه تخلف چه درسازمان بورس و چه در کارگزاری ها می توانید با مراجعه به سامانه (سمتا) به نشانی www.shekaayat.ser.ir تخلف مورد نظر را گزارش دهید.