تاریخچه:
شرکت بورس انرژی ایران (سهامی عام) بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تاریخ ۱۳۹۱ / ۰۴ / ۱۷ تحت شماره ۴۲۸۰۰۲ و شناسه ملی ۱۰۳۲۰۷۹۸۴۳۸ در اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید و فعالیتهای عملیاتی خود را در زمینه انجام معاملات نقدی، قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به منظور مرتفع سازی نیازهایی چون خرید و فروش انرژی، تامین مالی برای تولید کنندگان و تامین منابع انرژی برای توزیع کنندگان و مصرف کنندگان، از ۱۹ اسفند همان سال آغاز نمود. فعالیت اصلی طبق ماده ۳ اسانامه شرکت بورس انرژی ایران، امکان انجام معاملات نقدی، سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله را در حوزه انرژی فراهم می آورد. با راه اندازی این بازار نیازهایی همچون خرید و فروش منابع انرژی، تامین مالی برای تولید کنندگان، تامین مالی برای توزیع کنندگان و مصرف کنندگان، کشف قیمت های روزانه حامل های انرژی، پوشش ریسک، شفافیت معاملاتی، تسهیل در تبادلات منابع انرژی و کاهش هزینه های معاملاتی در بخش مبادلات انرژی پاسخ داده می شود.
موضوع شرکت
- تشکیل، سازماندهی و اداره بورس انرژی به صورت متشکل، سازمان یافته و خودانتظام به منظور انجام معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
- پذیرش کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر آن مطابق قانون و مقررات
- تعیین شرایط عضویت برای گروههای مختلف از اعضا، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه ای و انضباطی برای اعضا، تعیین وظایف و مسئولیتهای اعضا، نظارت بر فعالیت آنها و تنظیم روابط بین آن ها مطابق قانون و مقررات.
- فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی منصفانه اعضا به منظور انجام معاملات کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده مطابق قانون و مقررات.
- همکاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شرکتها، ارگانها و سازمانهایی که بخشی از وظایف مربوط به داد و ستد کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس انرژی را بعهده دارند از جمله شرکتهای سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
- تبادل به موقع اطلاعات بین شرکتها و سایر نهادهای متولی بازار فیزیکی انرژی از جمله مدیریت شبکه برق ایران ، شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران در چارچوب مقررات مصوب سازمان.
- انجام تحقیقات، آموزش و فرهنگسازی مرتبط با فعالیت بورس انرژی برای تسهیل، بهبود و گسترش داد و ستد در بورس انرژی. همکاری با بورس های دیگر در ایران و خارج از ایران به منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان سازی مقررات و استانداردها جهت تسهیل انجام مبادلات برون مرزی .
- نظارت بر حسن انجام معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده در بورس انرژی
- تهیه، جمع آوری، پردازش، انتشار یا اعلام اطلاعات مربوط به سفارش ها و معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده طبق قانون و مقررات.
- نظارت بر عرضه کنندگان کالاهای پذیرفته شده در بورس انرژی و داد و ستد کنندگان اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده مطابق قانون و مقررات.
- پذیرش انبارها، نظارت بر فعالیت آن ها و انجام عملیات مربوط به انبارها که در جهت داد و ستد معاملات در بورس انرژی انجام می شود.
- اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات بعهده شرکت گذاشته شده یا خواهد شد.
فعالیت های بورس انرژی ایران
- بازارها، فعالیت های اصلی و محصولات شرکت بورس انرژی ایران به شرح ذیل می باشد:
- بازار گروه های اصلی محصولات زغال سنگ و مشتقات آن
- زغال سنگ، قطران، بنزول محصولات شیمیایی
- متانول، برش سنگین، نیتروژن مایع، سی ام اس او ....
- نفتای سبک، هگزان، بلندینگ نفتا، پنتان، فرآورده های ویژه نفتی آیزوفید، آیزوریسایکل، حلال ۴۰۲، ۵۰۲.......
- بازار فیزیکی نفت خام و گاز طبیعی
- نفت خام، میعانات گازی
- ريفورمیت، هیدروکربن سنگین، سوخت سایر فرآورده های نفتی کوره...
- فرآورده های گازی
- گاز بوتان، گاز پروپان، گاز مایع
- فرآروده های اصلی نفتی
- نفت سفید، نفت گاز، سوخت هوایی برق و انرژی های پاک
- معاملات برق
- اوراق سنفت، قرارداد سلف موازی استاندارد بازار مشتقه اوراق سلف استاندارد
اهداف مدیریت و راهبردهای مدیریت جهت دستیابی به اهداف
چشم انداز و هدف بورس انرژی ایران
- شناساندن بورس انرژی ایران به عنوان نهادی قانونمند به منظور ایجاد بازاری متشکل و توسعه مدار در حوزه انرژی داخل و خارج از کشور
- ایجاد بازاری شفاف، قانونمند و کارا (با نقدشوندگی و رقابت پذیری بالا) به منظور استفاده بهینه از منابع انرژی و دستیابی به قیمتهای تعادلی حامل های انرژی
- تقویت فعالان حوزه انرژی از طریق فراهم نمودن امکان تامین مالی، مدیریت ریسک و هزینه عرضه کنندگان و مصرف کنندگان انرژی . تلاش جهت فراهم آوردن امکان حضور سرمایه گذاران (فعالان) خارجی از طریق توسعه رینگ بین الملل معاملات بورس انرژی ایران و همچنین ارتقاء سطح دسترسی عرضه کنندگان و خریداران داخلی به بازارهای بین المللی
- نوآوری در بهبود سازوکارهای معاملاتی همچنین مشارکت در طراحی ابزارهای مالی به منظور پاسخگویی به نیازهای مشتریان
- تشویق بکارگیری روشهای بازار محور برای ایفای مسئوولیتهای اجتماعی در راستای
اهداف عملیاتی شرکت بورس انرژی ایران:
1. افزایش سهم بازار سرمایه (بورس انرژی ایران) از معاملات فرآورده های نفت و گاز. ۲. افزایش سهم بازار سرمایه (بورس انرژی ایران) از معاملات برق کشور ٣. تامین خوراک پالایشگاه ها و پتروشیمی ها از طریق مکانیزم های معاملاتی بورس انرژی ایران ۴. افزایش سهم تامین مالی پروژه های نفت و گاز با استفاده از مکانیزم صندوق پروژه، سلف موازی استاندارد و سایر ابزارهای مالی اسلامی ۵. اجرایی شدن مقررات قانونی در اسناد بالادستی و برنامه های پنج ساله درباره خارج شدن کالاهای پذیرفته شده در بورسهای کالایی از نظام قیمت گذاری دولت و داد و ستد آنها از طریق ساز وکار متشکل بورسهای کالایی ۶. طراحی و توسعه ابزارهای پوشش ریسک در حوزه بازارهای کالایی ۷. افزایش شفافیت، کارایی و قانونمندی بورسهای کالایی در جهت تخصیص بهینه کالاها در سطح کشور و منطقه و دستیابی به قیمت های تعادلی نظام راهبری شرکتی هدف اصلی نظام بنگاه داری در شرکت بورس انرژی ایران به عنوان مهمترین مرجع کشف قیمت حامل های انرژی در کشور، خلق، حفظ و توسعه ارزش برای سهامداران و کلیه ذینفعان می باشد. برای رسیدن به این هدف، لازم است به وضوح اصول نظارتی مناسب و مدیریت موثر و مطلوب تدوین گردد. مابر این باوریم که توجه به اصول بنگاه داری موجب افزایش شفافیت برای همه ذینفعان گردیده تا از یک سو حقوق ایشان حفظ و از سوی دیگر موجبات مشارکت بیشتر در اداره بهتر شرکت فراهم گردد. هیات مدیره شرکت همواره کوشش کرده است تا با ایجاد حاکمیت کارآمد بر امور شرکت در راستای منافع سهامداران و تعادل در حفظ منافع ذینفعان مختلف اعم از مشتریان بازار، کارکنان و کارکردهای ملی، در جامعه گام بردارد و در جهت ایفای کارا و مؤثر وظایف محوله، حمایت از حقوق سرمایه گذاران و ایجاد محیط اطلاعاتی شفاف، بهینه سازی فرآیندهای عملیاتی، استفاده بهتر از نظرات کارشناسی جهت عمق بخشیدن و توسعه بازارهای فعال در بورس انرژی ایران و تقویت نظام راهبری شرکتی فعالیت خود را در قالب کمیته های تخصصی سازماندهی نموده است: کمیته های تخصصی ردیف نام کمیته توضیحات به استناد ماده ۲۰ دستورالعمل پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی ایران و به منظور تسهیل فرآیند کمیته عرضه پذیرش کالاها، این کمیته برای پذیرش کالاهایی که مشابه کالاهای اصلی پذیرش شده می باشند، فعالیت می کند. نظارت و پایش اثربخشی حسابرسان داخلی و مستقل، پیشنهاد حسابرسان به هیأت مدیره یا سهامداران به منظور انتصاب، پیشنهاد حق الزحمه و عزل حسابرسان مستقل، بازنگری و تأیید حوزه حسابرسی و دفعات حسابرسی، دریافت گزارش حسابرسی کمیته حسابرسی ونیز کسب اطمینان از انجام اقدامات اصلاحی به موقع و صحیح توسط مدیریت در خصوص پیشنهادهای مطروحه برای کنترل ضعفها، کاستیها، عدم تطابق با سیاست مصوب، قوانین و مقررات کمیته جبران نظارت بر سیاست های پرداخت حقوق و مزایای کلیه کارکنان و اطمینان از این که پرداخت ها مطابق با شرائط مالی شرکت، خدمات و انتصابات | فرهنگ، اهداف، استراتژی و فضای نظارتی شرکت میباشد. بررسی مقررات و رویه های اجرایی شرکت و ارائه پیشنهاد جهت افزایش اثربخشی آنها. کمیته مقررات و بررسی نظرات مربوط به ابزارهای مالی نوین موجود یا در دست طراحی و ارائه پیشنهاد در جهت ارتقای اثربخشی و بازارپذیری ابزارهی نوین مالی کمیته بازار و فناوری اطلاعات بررسی شرایط بازار و فناوری های مورد نیاز شرکت و پیشنهاد راهکارهای بهبود بازار و افزایش اثربخشی فناوری موجود شرکت یا | تأمین فناوری های نوین مورد نیاز آن.
عوامل ریسک شرکت
از نقطه نظر محیط قانونی، شرکت از بدو تأسیس در چارچوب قوانین و مقررات عمومی جاری کشور، قانون تجارت و آیین نامه ها و دستورالعمل های مصوب فعالیت نموده است و مانند سایر شرکتها در این صنعت ناچار به مواجهه با انواع ریسکها می باشد. اهم ریسکهای شرکت به شرح زیر است:
ریسک سیاسی
ریسک سیاسی یا کشور عبارت است از کاهش ارزش سرمایه که به دلیل تغییرات در سیاستها و نظام های سیاست گذاری یک کشور رخ می دهد. هرچقدر نظام اقتصادی و سیاسی کشوری از ثبات بیشتری برخوردار باشد، مقدار این ریسک کمتر میشود.
ریسک نوسانات نرخ بهره
به طور کلی نوسانات نرخ بهره که در نتیجه اتخاذ سیاستهای پولی در کشور و دستورالعملهای بانک مرکزی به شبکه بانکی کشور رخ می دهد، بر عملکرد و سودآوری شرکت ها تأثیرگذار خواهد بود. یکی از منابع در دسترس شرکتها، تسهیلات مالی می باشد. افزایش مرتبط با نیاز به اخذ تسهیلات موجب افزایش ریسک ناشی از نوسانات نرخ بهره و در نتیجه افزایش هزینه های مالی شده و متعاقبأ بر سرمایه در گردش و سود قابل تقسیم تاثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر شرکت هیچ گونه وامی ندارد.
ریسک نرخ تورم
ریسک نرخ تورم به معنی کاهش ارزش سرمایه به دلیل کاهش قدرت خرید پول می باشد. افزایش قیمت کالاهای مصرفی و سرمایه ای، بر بهای تمام شده تاثیر گذاشته و حاشیه سود را کاهش میدهد.
ریسک تجاری
تغییراتی که در قدرت سوددهی یک شرکت رخ می دهد، احيانا باعث ضرر سرمایه ای با کاهش بازده سالانه سرمایه گذاری خواهد شد. ریسک تجاری را در ناتوانی یک شرکت در پایداری صحنه رقابت، یا در حفظ نرخ رشد و یا ثبات میزان سوددهی در کوتاه مدت یا بلندمدت، می توان تعریف نمود. در چنین حالتی، میزان سود تقسیمی شرکت کاهش می یابد و این کار بر بازدهی و تغییر پذیری بازدهی سالانه آثار نامطلوبی می گذارد.
ریسک اعتباری
عبارت است از رفتارهای پیشین شرکت و تجربه استفاده کنندگان و مرتبطین با شرکت در دوره های گذشته همکاری. مسیر شرکت برای کنترل این ریسک نیز در طی سالیان گذشته ایجاد ارتباطی موثر با شرکای تجاری و همچنین ارائه محصولاتی با کیفیت بوده است که در نهایت منجر به ایجاد اعتباری مناسب برای شرکت شده است.
ریسک منابع انسانی
این ریسک به سیاستهای پرسنلی شرکت مانند استخدام، آموزش، انگیزش و حفظ کارمندان مربوط می شود. ریسک منابع انسانی به اشکال مختلفی مانند ریسک از دست دادن کارمندان ارزشمند، ریسک انگیزش ناکافی یا غلط کادر مدیریتی و غیره بروز می نماید. با توجه به اعتبار در منطقه برای جذب نیروهای مناسب و همچنین پرداخت های متناسب با شرایط، این ریسک به میزان کافی تحت کنترل قرار دارد.
ریسک تغییر قوانین و مقررات حاکم بر فعالیتهای شرکت
به عنوان بخشی از ریسک های قانونی، این ریسک غیر قابل اجتناب بوده و عمدتأ غير قابل پیش بینی است و می تواند منجر به تغییرات مثبت یا منفی در سودآوری شرکت شود. عواملی مانند تغییرات در استانداردهای تولید، تغییر تعرفه های پرداختی شرکت به دولت و شهرداریها، مشخص نبودن و طولانی شدن زمان اخذ مجوزها و ... از جمله این عوامل است.
ریسک نقدینگی
عبارت است از خطر کمبود نقدینگی برای تأمین هزینه های جاری شرکت این ریسک با توجه به مدل در آمدی شرکت و اخذ عمده درآمدهای عملیاتی از طریق کارمزد های معاملاتی از درجه اهمیت بالایی برخوردار نیست.
ریسک های خاص صنعت
- زمان بر بودن اجرای طرحهای توسعه ای و بعضا طولانی بودن دوره حصول درآمد ناشی از اجرای طرحهای مذکور
- محدود بودن حوزه فعالیت شرکت به حامل های انرژی به عنوان یک بورس کالائی
- زمان بر بودن تربیت نیروی انسانی کافی و کار آمد متناسب با نوع فعالیت شرکت
- پیچیدگی توسعه نرم افزارهای انجام معاملات، پس از معاملات و بانکی مورد استفاده بورس انرژی ایران و طولانی بودن فرآیندهای اجرایی آن
- وجود مشکل در سیستم مبادلات فیزیکی و مالی در فروش های دریایی و زمینی و تاثیر مستقیم آن بر صادرات انواع محصولات در رینگ بین المللی بورس انرژی ایران
- نوسانات قیمت نفت، نرخ ارز، نرخ بهره، تورم و قیمت های برق و انواع حامل های انرژی
- عدم شناخت کافی بخشهای مختلف فعال در حوزه انرژی کشور با ظرفیت ها و پتانسیل های بورس انرژی ایران و بازار سرمایه کشور جهت تأمین مالی، پوشش ریسک، شفاف نمودن هزینه ها و .....
ریسکها:
- زمان بر بودن اجرای طرحهای توسعه ای و بعضا طولانی بودن دوره حصول درآمد ناشی از اجرای طرحهای مذکور.
- محدود بودن حوزه فعالیت شرکت به حامل های انرژی به عنوان یک بورس کالائی۔
- زمان بر بودن تربیت نیروی انسانی کافی و کارآمد متناسب با نوع فعالیت شرکت.
- پیچیدگی توسعه نرم افزارهای انجام معاملات، پس از معاملات و بانکی مورد استفاده بورس انرژی ایران و طولانی بودن فرآیندهای اجرایی آن.
- وجود مشکل در سیستم مبادلات فیزیکی و مالی در فروش های دریایی و زمینی و تاثیر مستقیم آن بر صادرات انواع محصولات در رینگ بین المللی بورس انرژی ایران
- نوسانات قیمت نفت، نرخ ارز، نرخ بهره، تورم و قیمت های برق و انواع حامل های انرژی
- عدم شناخت کافی بخشهای مختلف فعال در حوزه انرژی کشور با ظرفیت ها و پتانسیل های بورس انرژی ایران و بازار سرمایه کشور جهت تأمین مالی، پوشش ریسک، شفاف نمودن هزینه ها و ....