با توجه به افزایش تمایل مردم به فعالیت در بازار سرمایه و انجام معاملات مختلف، یکی از سوالاتی که درمورد معاملات بازار سرمایه مطرح می شود، حکم شرعی خرید و فروش سهام است. برخی از مردم تمایل دارند قبل از ورود به این عرصه از حکم شرعی معاملات بورس و فرابورس مطلع شوند و با خیالی آسوده، فعالیت های مورد نظر خود را انجام دهند. چند شخص از علمای دین اسلام در مورد حکم شرعی معاملاتی که در بازار سرمایه انجام می شود، نظرات خود را اعلام کرده اند که در ادامه مقاله هر یک از آن ها را توضیح خواهیم داد.
قمار و معاملات بازار سرمایه چه تفاوت هایی دارند؟
حتما تا به حال شنیده اید که برخی از مردم، معاملات بازار سرمایه را همان قمار و شرط بندی در نظر می گیرند؛ در حالیکه این دو موضوع کاملا مجزا از یکدیگر هستند و نمی توان گفت معاملاتی که در بازار سرمایه انجام می شوند، شرط بندی هستند.
به طور کلی در قمار امکان پیش بینی نتیجه بازی وجود ندارد؛ مبلغی برای ضمانت از طرفین بازی اخذ می شود و در نهایت یک طرف بازی تمام مبلغ شرط بندی را می بازد و طرف دیگر همان مبلغ را دریافت می کند. در قمار هیجانات فرد تحریک می شود و تاثیر عقل و منطق کاهش می یابد. در واقع در قمار احتمال شکل گیری حد وسط وجود ندارد؛ یک نفر یا بازنده است یا برنده. در کنار تمامی معایب قمار و شرط بندی، نتیجه معاملاتی که در بازار سرمایه انجام می شوند تا حدودی قابل پیش بینی هستند. شرط بندی انجام نمی شود و احتمال کسب سود برای تمام طرفین معامله وجود دارد و هیچ مبلغی نیز تحت عنوان ضمانت از آن ها گرفته نمی شود. بنابراین بر اساس نظر علمای دین و حکم شرعی خرید و فروش سهام، قمار و انجام معامله در بازار سرمایه، هم معنی نیستند.
حکم شرعی خرید و فروش سهام در بازار سرمایه چیست؟
علمای دین اسلام با در نظر گرفتن تغییراتی که در زمانه ایجاد می شوند، موضوعات مختلف را بررسی می کنند و حکم شرعی متناسب با تغییرات ایجاد شده را اعلام خواهند کرد. همانطور که گفتیم افزایش تمایل عموم مردم به سرمایه گذاری در بازارهای بورس و فرابورس و در نتیجه افزایش تعداد سوالات آن ها در خصوص حکم شرعی انجام این معاملات، باعث اعلام حکم شرعی خرید و فروش سهام توسط برخی از علمای دین اسلام شده است. به طور کلی بر اساس حکمی که علمای دین صادر کرده اند، انجام معامله در بازار سرمایه از لحاظ شرعی، مشکلی ندارد؛ مگر اینکه شرایط خاص غیر قانونی بر انجام معاملات حکم فرما باشد.
نظرات علمای دین درمورد حکم شرعی انجام معامله در بازار سرمایه
همانطور که گفتیم برخی از علمای دین از جمله آیت الله خامنه ای، درمورد حکم شرعی خرید و فروش سهام در بازار سرمایه، نظر خود را اعلام کرده اند و به طور کلی نظرات آن ها مبنی بر بلامانع بودن خرید و فروش سهام در بازار سرمایه از لحاظ شرعی است. از جمله نظرات علمای دین پیرامون این موضوع می توانیم به موارد نامبرده در ادامه مطلب اشاره کنیم.
آیت الله خامنه ای
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرند؛ بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد. ولی مهم این است که باید معاملات در بورس نامشروع و خلاف قانون نباشد. در غیر این صورت حرام است. به طور کلی فعالیت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تایید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده، انجام می گیرد و محکوم به صحت و حلیت است.
آیت الله مکارم شیرازی
بورس هرگاه مربوط به سهام کارخانه ها باشد، سرمایه گذاری در آن مانعی ندارد.
آیت الله مطهری
انجام معامله در بورس و کسب سود از آن با توجه به اینکه عرضه و تقاضا تعیین کننده ارزش است، مانعی ندارد و کاملا مشروع است. بنابراین اگر شخص، سهامی را خریداری کند و پس از افزایش قیمت اقدام به فروش کند، سود حاصل از این معامله صحیح است.
آیت الله صافی گلپایگانی
به طور کلی معاملات بورسی چنانچه با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.
آیت الله نوری همدانی
خرید و فروش سهام بلامانع است؛ مگر آنکه معامله صورت های دیگری داشته باشد.
با توجه به احکام شرعی که برخی از علمای دین درمورد انجام معامله در بازار سرمایه بیان کرده اند، خرید و فروش سهام در صورتی مشکل شرعی دارد که یک یا چند مورد از شرایط زیر درمورد معاملات صدق کنند:
- دستکاری قیمت سهام
- ارائه اطلاعات اشتباه
- جهل در معاملات سهام
- تبانی در معاملات سهام
- انجام معاملات غیرواقعی و ساختگی
- معاملات مبتنی بر اطلاعات محرمانه داخلی
بنابراین بر اساس توضیحات گفته شده، چنانچه موارد فوق در معاملات انجام شده صدق نکنند، خرید و فروش سهام در بازار سرمایه، مشکل شرعی ندارد.
جمع بندی
برخی از کسانی که قصد ورود به بازار سرمایه دارند و برخی از فعالان بازارهای بورسی و فرابورسی تمایل دارند از حکم شرعی خرید و فروش سهام در بازار سرمایه مطلع شوند. بر اساس احکامی که برخی از علمای دین اسلام صادر کرده اند، انجام معامله در بازار سرمایه مشکل شرعی ندارد؛ مگر در صورتیکه شرایطی خاص و به دور از رعایت جوانب قانونی بر انجام معاملات حکم فرما باشد. در این شرایط انجام معامله در بازار سرمایه حرام است و مردم نباید در معاملاتی که مشکل دار هستند شرکت کنند. بنابراین، از نظرات علما و نکاتی که آن ها بیان کرده اند، حکم شرعی خرید و فروش سهام را متوجه شدیم.
نظر بدهید