بوک بیلدینگ روشی برای عرضه اولیه بورس است که به تازگی در بورس تهران، رونمایی شده است. در روش بوک بیلدینگ، سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی می‌توانند بر اساس یک قیمت پایه، سفارشات خود را وارد کنند. این قیمت پایه توسط متعهد پذیره نویس در سامانه معاملاتی اعلام شده است. پس از ثبت سفارش، با توجه به حجم سفارشات و قیمت‌های بازار، سهام جدید کشف قیمت می‌شود. می‌توانیم بگوییم که مهم‌ترین مزیت روش بوک بیلدینگ، امکان ثبت سفارش در قیمت‌های متفاوت می‌باشد.
روش انجام بوک بیلدینگ
در این روش، هر سفارش با توجه به بیشترین حجم مشخص شده ثبت می‌شود که البته، قیمت توسط خریدار مشخص می‌شود. البته، یک قیمت کف هم از قبل داده شده است. بنابراین باید قیمت پیشنهادی بین این قیمت و قیمت خریدار باشد. برای ثبت سفارش در سیستم معاملاتی، از 48 ساعت قبل اطلاعیه‌ای در سایت سازمان بورس منتشر می‌شود و حداکثر تعداد سفارش، دامنه قیمت مجاز، تاریخ و زمان مشخص توسط ناظر بازار اعلام می‌شود. سرمایه گذاران ۲ ساعت فرصت دارند تا درخواست خود را در سامانه ثبت کنند.
پس از پایان یافتن زمان عرضه اولیه، سفارشات خریداران از بالاترین قیمت تا پایین ترین قیمت، به ترتیب مرتب می‌شود. در گام بعدی، اوراق بهادار از بالاترین قیمت تخصیص داده می‌شود. کار به جایی می‌رسد که سهام‌های عرضه تمام شوند.
مشخصات و ویژگی‌های روش بوک بیلدینگ
در تخصیص سهام به روش بوک بیلدینگ، هیچ گونه بی عدالتی به وجود نخواهد آمد زیرا هر شخص در ساعت مشخص با توجه به قیمت پیشنهادیش اقدام به ثبت سفارش در سامانه می‌کند.
در این روش با توجه به قیمت کف، امکان سفارش گذاری در محدوده در درصدی وجود دارد. متاسفانه، این احتمال هست که خریداران در سقف قیمتی ثبت سفارش صف ایجاد کنند.
در روش بوک بیلدینگ کارگزاری هیچ نقشی در تعیین تعداد تخصیص سهم ندارد و مشتریان حقیقی می¬توانند در زمان گشایش سفارش¬های خرید و فروششان را در سامانه ثبت کنند.
توجه داشته باشید که هر کد معاملاتی، تنها امکان ثبت یک سفارش دارد و فقط تا زمانی که مهلت ثبت سفارش تمام نشده، می‌تواند سفارشش را حذف و یا ویرایش کند.
خرید سهام در این روش نسبت به حراج آسان‌تر است. زمان ثبت نیز اولویتی ندارد. بلکه تنها عامل موثر، قیمت ثبت شده در سفارش می‌باشد.
در این روش ممکن است به پیشنهادهایی که قیمت کم‌تری دارند، سهامی تعلق نگیرد. توجه داشته باشید که در این روش، سهامداران سهام را یا قیمت‌های متنوعی خریداری می‌کنند که با توجه به پیشنهادشان فروخته می‌شود. پس از آن یک میانگین گیری بر روی سهام‌های فروخته شده، صورت می‌گیرد که قیمت پایانی سهام را مشخص می‌کند.
اگر تعداد سهام درخواست شده در بازه قیمت برای خرید، بیشتر از سهام‌ها باشد، از روش تسهیم به نسبت استفاده می‌شود. در این روش، تعداد سهام درخواستی برای هر کد معاملاتی، بر تعداد کل سهام عرضه شده، تقسیم می‌شود. با توجه به تعداد سهام درخواستی درصد درخواست هر شخص نیز مشخص می‌شود. از حاصل ضرب این درصد در تعداد کل سهام‌ها نیز، تعداد سهام تعلق گرفته به هر شخص تعیین می‌گردد.
اگر تعداد سهام درخواست شده در بازه قیمت برای خرید، کمتر از سهام‌ها باشد، به تمامی سفارشات حتی در پایین‌ترین بازه قیمتی سهام تعلق می‌گیرد. باقی مانده این سهام نیز به ضامن عرضه فروخته می‌شود.
نتیجه گیری
در این مطلب، به تعریف مفهوم عرضه اولیه با روش بوک بیلدینگ پرداختیم. سپس ویژگی‌های این روش را بیان کردیم. برای کسب دانش بیشتر در خصوص عرضه اولیه می‌توانید مقالات قبلی موجود در سایت را نیز، مطالعه فرمایید. این مقالات در خصوص پذیره نویسی و چگونگی انجام سفارش خرید عرضه اولیه در سامانه‌های معاملاتی پرکاربرد نوشته شده است.
