ممکن است شما هم در اخبار و یا از اطرافیانتان شنیده باشید که رئیس سازمان بورس مصاحبه ای کرده و در آن درباره آینده بورس یا مسائل مربوط به این حوزه صحبت کرده است و یا اینکه هیئت مدیره سازمان قانون جدیدی را برای اجرا پیشنهاد داده است. بنابراین شما به عنوان یک فعال در بازار سرمایه، خواسته یا ناخواسته اسم این سازمان را خواهید شنید. به همین دلیل، اگر با حوزه فعالیت ها و وظایف سازمان بورس و اوراق بهادار آشنایی ندارید، توصیه می کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.
معرفی سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار (یا به اختصار سازمان بورس) یک موسسه عمومی غیر دولتی است که وظیفه قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین بورس را دارد و در سال 1384 تاسیس شده است.
این موضوع که این سازمان در قانون به عنوان سازمان غیر دولتی مشخص شده است، یعنی اینکه دولت نمی تواند دخالتی در امور آن داشته باشد و یا مثلا این سازمان را مجبور به تصویب یک قانون کند. به همین نسبت هم این سازمان براساس قوانین ناظر بر موسسات دولتی اداره نمی شود.
بخش های اصلی سازمان
این سازمان براساس قانون، چهار بخش اصلی دارد:
- شورا (یا همان شورای عالی بورس)
- هیئت مدیره
- رئیس سازمان
- حسابرس/بازرس
هیئت مدیره سازمان بورس چه کسانی هستند؟
این سازمان از یک هیئت مدیره 5 نفره تشکیل شده است که اعضای آن به پیشنهاد رئیس شورا و تصویب شورا انتخاب می شوند. این اعضا حق ندارند در جای دیگری مشغول باشند و به طور تمام وقت باید مسئولیتشان را به عنوان اعضای هیئت مدیره سازمان انجام دهند.
رئیس سازمان بورس کیست؟
رئیس سازمان بورس، رئیس هیئت مدیره این سازمان بوده و بالاترین نقش اجرایی در سازمان را دارد. رئیس سازمان از بین هیئت مدیره و به پیشنهاد آن ها و تصویب شورا انتخاب می شود. رئیس سازمان، به مدت 30 ماه در این جایگاه قرار خواهد داشت.
همانطور که گفتیم، این شخص بالاترین مقام اجرایی در سازمان است و تمامی اختیارات اجرایی و داخلی و اداری سازمان (مثل استخدام و انفصال کارکنان و...) بر عهده او است.
تخلف های اعضای هیئت مدیره و رئیس سازمان
همانند چیزی که در شورای عالی بورس وجود دارد، در اینجا هم این اعضا باید فعالیت های دو سال اخیر خود را به رئیس قوه قضاییه گزارش کنند؛ به علاوه این اعضا موظف اند در شروع و پایان دوره کاریشان لیست دارایی های خود، همسر و افراد تحت تکفلشان را نیز گزارش کنند.
همچنین هرگونه معامله یا مشارکت در معامله برای این اعضا هم ممنوع است و افشای اطلاعات نهانی که در اختیار دارند نیز از مصادیق جرائم بورسی خواهد بود.
وظایف سازمان
در اصل، این سازمان در راستای حمایت از حقوق سرمایه گذاران و برای ساماندهی، حفظ و توسعه بازار تشکیل شده است. وظایف این سازمان را می توانیم در سه بخش زیر تقسیم کنیم:
- مقررات گذاری
- نظارت
- سایر وظایف
الف) مقررات گذاری
مقررات چیزی است که بورس براساس آن ها کار می کند و بنابراین از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. مقررات ممکن است به صورت مستقیم (توسط سازمان) یا غیر مستقیم (توسط هیئت وزیران یا شورای عالی بورس) وضع شود. می دانیم که طبق قانون، این سازمان یک سری از حدود برای مقررات گذاری دارد و وظایف سازمان در این بخش به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- تهیه آیین نامه لازم برای اجرای قوانین و پیشنهاد به شورا برای تصویب آن
- تهیه و تدوین دستور العمل اجرایی قانون بازار
ب) نظارت
یکی از وظایف اصلی سازمان، نظارت بر اجرای صحیح و کامل قوانین و مقررات مربوطه است. برای اینکه نظارت کافی انجام شود، نیاز به وجود ابزارهای کافی می باشد. ابزارهای سازمان برای نظارت شامل موارد زیر است:
- ثبت و صدور مجوز عرضه عمومی اوراق بهادار و نظارت بر آن
- درخواست صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت نهادهای در صلاحیت شورا
- صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت کانون ها و نهادهای مالی (که اختیار آن به شورا واگذار نشده است)
- تصویب اساسنامه بورس ها، کانون ها و نهادهای مالی
- اخذ اطلاعات مورد نیاز از افراد
- اخذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلف
- اعلام تخلفات در بورس به مراجع ذیصلاح و پیگیری آن
- نظارت بر سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی غیر ایرانی در بورس
- همکاری و مشارکت با سازمان های منطقه ای و جهانی
- و...
ج) سایر وظایف
این وظایف شامل موارد زیر می باشد:
- صدور تاییدیه سازمان قبل از ثبت شرکت سهامی عام
- بررسی و نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت شرکت های ثبت شده نزد سازمان
- انجام تحقیقات کلان برای تدوین سیاست آتی بازار
- نظارت بر بورس و فرابورس و نهادهای مالی
- تایید صلاحیت و نظارت بر نهادهای مالی
- و...
نکته: برخی از افراد تازه کار در بازار سرمایه، سازمان بورس و اوراق بهادار را با شرکت بورس تهران و یا فرابورس ایران اشتباه می گیرند و در زبان عامیانه خود، همه آن ها را با عنوان «بورس» می شناسند. در حالیکه این سازمان نقش نظارتی دارد و 2 شرکت دیگر فعالیت هایی کاملا متفاوت دارند.
جمع بندی
در این مقاله با بخش های مختلف سازمان بورس و اوراق بهادار و حوزه وظایف آن آشنا شدیم و دانستیم که این سازمان یک هیئت مدیره دارد و در راس همه آن ها ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته است. نکته جالب توجه درباره این سازمان، غیر دولتی بودن آن است که شاید برای بعضی از فعالان و سرمایه گذاران جالب باشد. همچنین، تعقیب جرم ها و تخلف های بورسی صورت گرفته و پیگیری آن ها از مراجع ذیصلاح به عهده این سازمان می باشد که در اینجا به آن ها اشاره شد.
نظر بدهید