بازار بدهی - که اغلب بازار اوراق قرضه، بازار با درآمد ثابت یا بازار اعتبار نامیده می شود - نامی است که به همه معاملات و انتشار اوراق بدهی داده می شود. دولت ها معمولاً اوراق قرضه صادر می کنند تا سرمایه خود را برای پرداخت بدهی ها یا بهبود زیرساخت ها تأمین کنند. شرکت های سهامی عام نیز زمانی که نیاز به تامین مالی پروژه های توسعه کسب و کار یا حفظ عملیات جاری دارند، اوراق قرضه صادر می کنند.
درک بیشتر بازار بدهی
بازار بدهی به طور کلی به دو بخش مختلف تقسیم می شود: بازار اولیه و بازار ثانویه. در بازار اولیه معاملات به طور مستقیم بین ناشران اوراق قرضه و خریداران آن انجام می شود. در اصل، بازار اولیه باعث ایجاد و انتشار اوراق بدهی کاملاً جدید می شود که قبلاً به مردم عرضه نشده بودند.
در بازار ثانویه، اوراق بهاداری که قبلاً در بازار اولیه فروخته شده اند، در تاریخ های بعدی خرید و فروش می شوند. سرمایه گذاران می توانند این اوراق را از یک کارگزار خریداری کنند که به عنوان واسطه بین طرف های خرید و فروش عمل می کند. این اقلام در بازار ثانویه ممکن است در قالب صندوقهای بازنشستگی، صندوقهای سرمایه گذاری مشترک و بیمهنامههای بیمه عمر بستهبندی شوند (در میان بسیاری از ساختارهای محصول دیگر).
تاریخچه ای از بازار بدهی
اوراق بدهی بسیار طولانی تر از سهام معامله شده اند. در واقع، وام هایی که قابل واگذاری یا انتقال به دیگران بودند، در اوایل در بین النهرین باستان ظاهر شدند، جایی که بدهی های بر حسب واحد وزن دانه می توانستند بین بدهکاران مبادله شود. در واقع، سابقه اسناد بدهی ثبت شده به 2400 سال قبل از میلاد برمی گردد؛ به عنوان مثال، یک لوح گلی کشف شده در نیپور (عراق کنونی)، موید این موضوع است. این لوح در واقع تضمینی برای پرداخت غلات و عواقب ذکر شده در صورت عدم بازپرداخت بدهی را ثبت می کرده است.
بعدها، در قرون وسطی، دولت ها شروع به صدور بدهی های دولتی به منظور تأمین مالی جنگ ها کردند. در واقع، بانک انگلستان، قدیمی ترین بانک مرکزی جهان که هنوز وجود دارد، برای جمع آوری پول برای بازسازی نیروی دریایی بریتانیا در قرن هفدهم از طریق انتشار اوراق در بازار بدهی تأسیس شد. اولین اوراق بدهی خزانه داری ایالات متحده نیز برای کمک به تأمین مالی ارتش، ابتدا در جنگ استقلال از پادشاهی بریتانیا، و مجددا به شکل «اوراق آزادی» برای کمک به جمع آوری بودجه برای جنگ جهانی اول منتشر شد.
بازار بدهی برای اوراق شرکتی نیز بسیار قدیمی است. شرکتهای دارای مجوز اولیه مانند شرکت میسیسیپی قبل از انتشار سهام، اسناد بدهی را منتشر کردند. این اوراق مانند تصویر زیر به صورت «ضمانت» یا «گارانتی» صادر شده و به صورت دستی برای دارنده اوراق نوشته شده است.
انواع بازار بدهی
بازار بدهی عمومی را می توان به اوراق بدهی زیر تقسیم کرد که هر کدام مجموعه ای از ویژگی های خاص خود را دارند.
اوراق بدهی شرکتی
شرکتها اوراق قرضه شرکتی را برای جمعآوری پول به دلایل مختلفی منتشر میکنند، مانند تأمین مالی عملیات جاری، گسترش خطوط تولید، یا افتتاح تأسیسات تولیدی جدید. اوراق قرضه شرکتی معمولاً ابزارهای بدهی نسبتا بلندمدتی را توصیف می کنند که سررسید حداقل یک ساله دارند.
اوراق قرضه شرکتی معمولاً به عنوان درجه سرمایه گذاری یا با بازده بالا (یا "ناخواسته") طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی بر اساس رتبه اعتباری اختصاص یافته به اوراق بدهی و ناشر آن است. درجه سرمایه گذاری رتبه ای است که نشان دهنده یک اوراق با کیفیت بالا است که ریسک نکول نسبتاً پایینی را ارائه می دهد. شرکتهای رتبهبندی اوراق قرضه مانند Standard & Poor’s از عناوین مختلفی استفاده میکنند که از حروف بزرگ و کوچک "A" و "B" تشکیل شده است تا رتبه کیفیت اعتباری اوراق را شناسایی کنند.
اوراق قرضه ناخواسته اوراق قرضهای هستند که نسبت به اکثر اوراق صادر شده توسط شرکتها و دولتها خطر نکول بیشتری دارند. اوراق قرضه در واقع بدهی یا قولی است که برای پرداخت سود به سرمایه گذاران همراه با بازگشت اصل سرمایه در ازای خرید اوراق داده می شود. اوراق قرضه ناخواسته نشان دهنده اوراق بدهی صادر شده توسط شرکت هایی است که از نظر مالی دچار مشکل هستند و در معرض خطر بالای نکول یا عدم پرداخت سود خود یا بازپرداخت اصل سرمایه به سرمایه گذاران هستند. اوراق قرضه ناخواسته اوراق با بازدهی بالا نیز نامیده می شود زیرا بازده بالاتر برای کمک به جبران هر گونه خطر نکول مورد نیاز است. این اوراق دارای رتبه اعتباری زیر BBB- از S&P هستند.
اوراق بدهی دولتی
همانطور که احتمالا بدانید، یکی از راه حل های دولت ها، به عنوان مثال برای جبران موقت کسری بودجه، استفاده از بازار بدهی می باشد. اوراق بدهی دولتی با پرداخت ارزش اسمی مندرج در گواهی اوراق قرضه در تاریخ سررسید توافق شده، خریداران را جذب می کند، در حالی که بعضی از آنها در طول مسیر نیز پرداخت های سود دوره ای را به همراه دارند. این ویژگی، اوراق قرضه دولتی را برای سرمایه گذاران محافظه کار جذاب می کند. از آنجایی که بدهی های دولتی توسط دولتی پشتیبانی می شود که می تواند از شهروندان خود مالیات بگیرد یا پول چاپ کند تا پرداخت ها را پوشش دهد، این اوراق به طور کلی کم خطرترین نوع اوراق بدهی محسوب می شوند.
در ایالات متحده، اوراق قرضه دولتی به عنوان اوراق خزانه داری شناخته می شود که تا کنون فعال ترین و نقدشونده ترین بازار اوراق قرضه امروزی است. اسناد خزانه داری (T-Bill) یک تعهد کوتاه مدت بدهی دولت ایالات متحده است که توسط وزارت خزانه داری با سررسید یک سال یا کمتر پشتیبانی می شود. اسکناس خزانه (T-note) یک اوراق بدهی قابل فروش دولت ایالات متحده با نرخ بهره ثابت و سررسید بین یک تا 10 سال است. اوراق قرضه خزانه داری (T-bond) نیز اوراق بدهی دولتی صادر شده توسط دولت فدرال ایالات متحده است که سررسید آنها بیش از 20 سال است.
اوراق بدهی شهری
در ایالات متحده، ایالت ها، شهرها، مناطق ویژه و سایر نهادهای دولتی که به دنبال جمع آوری پول نقد برای تامین مالی پروژه های مختلف هستند، از بازار بدهی استفاده کرده و اقدام به صدور اوراق بدهی به صورت محلی می کنند. اوراق قرضه شهرداری معمولاً در سطح فدرال معاف از مالیات هستند و همچنین می توانند در سطوح مالیاتی ایالتی یا محلی نیز معاف از مالیات باشند، که آنها را برای سرمایه گذاران واجد شرایط مالیاتی جذاب می کند.
شاخص های بازار بدهی
همانطور که به عنوان مثال شاخص S&P 500 عملکرد سهام را دنبال میکند، شاخصهای بزرگ اوراق قرضه مانند شاخص اوراق قرضه بلومبرگ، عملکرد سبد اوراق بدهی شرکتی را دنبال و اندازهگیری میکنند. بسیاری از شاخص های اوراق قرضه اعضای شاخص های گسترده تری هستند که عملکرد پرتفوی اوراق بدهی جهانی را اندازه گیری می کنند.
شاخص اوراق قرضه دولتی/شرکتی بلومبرگ، یک شاخص معیار مهم است که مانند سایر شاخصهای معیار، استانداردی را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهد که براساس آن میتوانند عملکرد یک صندوق یا اوراق بهادار را ارزیابی کنند. همانطور که از نام آن پیداست، این شاخص شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی می شود. این شاخص شامل ابزارهای بدهی شرکتی با درجه سرمایه گذاری با صدور بالاتر از 100 میلیون دلار و سررسید یک ساله یا بیشتر است. این شاخص یک شاخص معیار بازده کل برای بسیاری از صندوقها و ETF های اوراق قرضه است.
بازار بدهی در مقابل بازار سهام
هر دو بازار سهام و بازار بدهی تمایل دارند بسیار فعال و با نقدشوندگی بالا باشند اما اوراق بدهی از چند جهت با سهام متفاوت است. اوراق قرضه نشان دهنده تامین مالی از طریق بدهی است، در حالی که سهام تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام است. اوراق بدهی نوعی اعتبار است که به موجب آن وام گیرنده (یعنی صادرکننده اوراق) باید اصل سرمایه مالک اوراق قرضه را به اضافه سود اضافی در طول مسیر بازپرداخت کند. سهام به سهامدار حق بازگشت سرمایه را نمی دهد و تنها در پایان هر سال در صورتیکه عملیات شرکت سودآور بوده باشد، بسته به سیاست شرکت، مقداری از این سود بین سهامداران تحت عنوان سود نقدی تقسیم می شود. به دلیل حمایت های قانونی و تضمین های موجود در اوراق بدهی مبنی بر بازپرداخت به طلبکاران، اوراق قرضه معمولاً ریسک کمتری نسبت به سهام دارند و بنابراین بازده مورد انتظار کمتری را نیز دارا می باشند. از آن سو، سهام ذاتاً ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه دارند و بنابراین پتانسیل بیشتری برای سود بیشتر یا زیان بیشتر دارند.
مزایا و معایب بازار بدهی
اکثر کارشناسان مالی توصیه می کنند که یک سبد دارای تنوع مناسب، مقداری به ابزارهای بازار بدهی تخصیص داشته باشد. اوراق بدهی نقدشونده و دارای نوسانات کمتری نسبت به سهام هستند، اما به طور کلی بازده کمتری را در طول زمان ارائه می دهند و ریسک اعتبار و نرخ بهره را نیز به همراه دارند. بنابراین، اختصاص درصد بالایی از پرتفوی به اوراق قرضه در طولانی مدت، می تواند بیش از حد محافظه کارانه باشد.
مانند هر چیز در دنیای بازارهای مالی، اوراق بدهی مزایا و معایب خود را دارند:
مزایا:
- دارای ریسک و نوسان کمتر نسبت به سهام
- اوراق قرضه شرکتی و دولتی از فعال ترین و نقد شونده ترین بازارها می باشد.
- در صورت ورشکستگی یک شرکت، دارندگان اوراق قرضه نسبت به سهامداران ارجحیت دارند.
معایب
- بازدهی کمتر نسبت به سهام
- قرار گرفتن در معرض ریسک نکول و ریسک تورم
جمع بندی
در این مطلب با مفهوم و کاربرد بازارهای بدهی آشنا شدیم. به طور خلاصه میتوان گفت:
- بازار بدهی به طور کلی بازاری را توصیف می کند که در آن سرمایه گذاران اوراق بدهی را خریداری می کنند که توسط نهادهای دولتی یا شرکت ها صادر شده اند.
- دولتها عموماً از درآمدهای اوراق قرضه برای تأمین مالی بهبود زیرساخت ها و پرداخت بدهیهای کوتاه مدت و به طور کلی جبران موقت کسری بودجه استفاده میکنند.
- شرکتها نیز اوراق بدهی صادر میکنند تا سرمایه مورد نیاز برای حفظ عملیات یا توسعه خطوط تولید خود را تامین کنند.
- اوراق قرضه نسبت به سهام دارای نوسان کمتر و محافظه کارانه تر هستند، اما بازده مورد انتظار کمتری نیز دارند.
نظر بدهید