سهام شاخص ساز

بعد از مدتی فعالیت در بازار بورس ایران، با اصطلاحات و عبارت هایی رو به رو می شوید که ممکن است با آنها به طور صد در صدی آشنایی نداشته باشید. به عنوان مثال یکی از این اصطلاحات، اصطلاح سهام شاخص ساز می باشد که مطمئنا بارها به گوشتان خورده است. بنابراین با ما در ادامه ی این مطلب همراه باشید تا این اصطلاح را به طور کامل برای شما توضیح دهیم.

منظور از شاخص چیست؟

پیش از آنکه بخواهید با مفهوم سهام شاخص ساز آشنا شوید، باید درک درستی از انواع شاخص های بورس داشته باشید. شاخص بورس یک معیار آماری است که برای اندازه‌گیری و مقایسه استفاده می‌شود. هر شاخص با فرمول خاص خودش محاسبه می‌شود و راه کلی برای محاسبه همه شاخص‌ها وجود ندارد. مثلا نحوه محاسبه شاخص داوجونز در بورس آمریکا با شاخص کل بورس تهران متفاوت است. 

بر این اساس، در بورس تهران نیز انواع شاخص ها وجود دارند و با فرمول های خاصی تعریف می شوند. این شاخص ها عبارتند از: شاخص کل بورس، شاخص کل هم وزن، شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و ... در مورد نحوه محاسبه و کاربرد هر یک از این شاخص ها، در مقاله ی شاخص بورس صحبت شده است.

اما به طور کلی وقتی در مورد شاخص بورس صحبت می شود و سخنی از نوع شاخص به میان نمی آید، در واقع منظور شاخص کل بورس است و وقتی در مورد سهام شاخص ساز صحبت می کنیم، در واقع منظور ما سهامی است که روی شاخص کل تاثیر مهمی می گذارند. بنابراین در ادامه کمی در مورد شاخص کل توضیح خواهیم داد.

شاخص کل چیست؟

همانطور که گفته شد، شاخص در واقع معیاری است که بازدهی یا تغییرات سطح عمومی قیمت را برای گروهی از سهام نمایان می کند. بنابراین شاخص کل بورس، بیان کننده سطح عمومی تغییرات قیمت تمامی سهام موجود در بازار بورس می باشد. روش محاسبه شاخص کل بورس ماهیتی ساده دارد و از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در یک تاریخ مبداء ضرب در صد به دست می‌آید.

نکته ای که در مورد شاخص کل باید به آن توجه کرد اینست که شاخص کل تحت تاثیر تعدادی از عوامل دستخوش تغییر می شود. به عنوان مثال:

• هنگامی که شرکت ها اقدام به افزایش سرمایه می کنند و در واقع تعداد سهامشان زیاد می شود، شاخص کل به نوعی تعدیل می شود.

• وقتی تعداد شرکت ها در بورس کم و زیاد می شود، شاخص کل مورد تعدیل واقع می شود.

• زمانی که یک سهم به هر دلیل بسته می شود، قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی آن مبنای قیمتی آن سهم در شاخص می باشد. 

چون شاخص کل مستقیما تحت تاثیر ارزش بازار سهام شرکت های گوناگون است، بنابراین شرکت هایی که سهام بیشتر و گرانتری داشته باشند، بیشتر روی مقدار شاخص کل اثر می گذارند. چرا که ارزش بازار یک سهم در واقع برابر قیمت پایانی آن سهم ضرب در تعداد سهام آن می باشد.

اکنون که با شاخص کل بورس آشنا شدیم، می توانیم به معرفی سهام شاخص ساز بورس بپردازیم.

منظور از سهام شاخص ساز چیست؟

منظور از سهام شاخص ساز، سهم هایی است که تغییرات مثبت یا منفی آنها بیشترین تاثیر را بر روی شاخص کل دارد. در واقع صعود یا نزول سنگین سهام شاخص ساز، تاثیر به سزایی روی تغییرات شاخص کل دارد. بنابراین سهام شاخص ساز بورس ایران، سهام شرکت های بزرگ می باشند که بیشترین تعداد سهام و بالاترین ارزش بازار و زیادترین ارزش معاملات را دارند. از آنجا که ارزش معاملات و ارزش بازار این شرکت ها خیلی بیشتر از شرکت های کوچک است، تاثیر هر یک از این شرکت ها بر شاخص کل بسیار بیشتر از شرکت های کوچک می باشد. هم چنین این شرکت ها از حجم معاملات و نقد شوندگی بیشتری نسبت به دیگر سهام برخوردارند.

به عنوان مثال در تاریخ 26 آبان، سهم های وب با تغییرات قیمت پایانی برابر 4.35 درصد، تنها 79 واحد روی شاخص کل تاثیر داشت در حالیکه سهم فولاد با 0.53 درصد تغییر در قیمت پایانی، 438 واحد بر شاخص کل تاثیر داشته است.

تاثیر گمراه کننده سهام شاخص ساز بر کلیت بورس

در شرایط خاص مانند انتشار اخبار مهم سیاسی و یا اعتراض سهامداران نسبت به وضعیت بورس، توجه خالی به شاخص کل اطلاعات درستی در اختیار مردم قرار نمی دهد. در واقع در این گونه مواقع بیشتر سهام شاخص ساز تحت تاثیر قرار گرفته و شاخص کل را در یک جهت هل می دهند در حالیکه شاید کلیت بازار در جهتی مخالف در حال حرکت باشد. برای جلوگیری از چنین سوء تفاهمی، استفاده از شاخص کل هم وزن، راه حل بهتری می باشد. در محاسبه این شاخص، کلیه شرکت های بورس با وزنی یکسان در نظر گرفته می شوند. در واقع در محاسبه این شاخص وزن و اندازه شرکت ها تاثیری نداشته و در نتیجه شاخص هم وزن وضعیت بهتری از کلیت بازار نمایان می کند.

لیست نمادهای شاخص ساز 

بعد از هر روز معاملاتی، شرکت هایی که تغییرات قیمتی آنها بیشترین تاثیر را روی شاخص کل گذاشته است، در صفحه نخست سایت tsetmc لیست می شوند. اکثر این شرکت ها از شرکت هایی هستند که بالاترین ارزش بازار را در بورس دارند اما در بعضی از روزها نیز ممکن است شرکت های با ارزش بازار پایین تر در لیست تاثیرگذارترین نمادها بر شاخص کل قرار گیرند.

در هر صورت در زیر لیستی از نمادهای بزرگترین شرکت های پذیرفته شده در بورس ایران به تاریخ 26 آبان و بر اساس حروف الفبا آورده شده است. این لیست ممکن است به خاطر تغییر ارزش بازار شرکت ها در روزهای دیگر تغییر کند.

نمادهای اپال، اخابر، پارس، پارسان، تاپیکو، جم، خودرو، رمپنا، شبندر، شپدیس، شپنا، شتران، شستا، فارس، فخوز، فملی، فولاد، کچاد، کگل، مبین، میدکو، نوری، وامید، وبملت، وپارس، وپاسار، وتجارت، وصندوق، وغدیر و ومعادن، بزرگترین شرکت های بورسی بر اساس ارزش بازار در پایان معاملات روز 26 آبان 1400 می باشند.

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم سهام شاخص ساز بازار بورس ایران آشنا شدیم و دانستیم که این سهام متعلق به شرکت های بزرگ بورسی با بیشترین ارزش بازار می باشند. این سهام تاثیر به سزایی در روند شاخص کل داشته و از این رو توجه به آنها امری ضروری می باشد. همچنین بیان کردیم که برای جلوگیری از اشتباهات ناشی از تحلیل کلیت بازار بورس بر اساس شاخص کل، بهتر است تا از شاخص کل هموزن به عنوان جایگزین استفاده نماییم.