ممکن است شما هم در اخبار و یا از اطرافیانتان شنیده باشید که شورای عالی بورس یک قانونی را تصویب کرده است و... . اگر نمیدانید که شورای عالی بورس چیست و از چه افرادی تشکیل شده است، با ما همراه باشید.
شورای عالی بورس و اوراق بهادار (که مختصرا به آن شورای عالی بورس میگوییم)، نقش اساسی و اصلی در تعیین راهبردهای بازار سرمایه و نظارت بر سازمان بورس را دارد. این یعنی درواقع شورای عالی، ناظر سازمان بورس است. این شورا مرجع سیاست گذاری های بازار سرمایه است.
<<این شورا بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و تصویب سیاست های کلان بازار سرمایه بر عهده آن است.>>
اعضای شورای عالی بورس چه کسانی هستند؟
شورای عالی بورس، از 12 نفر تشکیل شده است این دوازده نفر به ترتیب زیر هستند:
•وزیر امور اقتصاد و دارایی
•وزیر صنعت معدن و تجارت (یا معاون او)
•رئیس کل بانک مرکزی کشور
•روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
•رئیس سازمان بورس اوراق بهادار
•دادستان کل کشور یا معاون او
•یک نماینده از طرف کانون ها
جایگاه های حقوقی این شورا (جایگاه حقوقی به جایگاهی میگوییم که وابسته به مسئولیت شخص باشد نه خود شخص – مثل وزیر اقتصاد) ثابت هستند و جایگاه های حقیقی این شورا (نمایندگان بورس کالا و خبرگان مالی) هر 5 سال یکبار تغییر خواهند کرد.
چارت سازمانی شورای عالی چگونه است؟
رئیس این شورا، وزیر اقتصاد و دارایی کشور است و دبیر این شورا هم رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار میباشد. نکته مهم این است که طبق قانون، مصوبات این شورا باید ثبل از اجرایی شدن به تایید رئیس شورا برسد و اگر وزیر اقتصاد یک مصوبه را تایید نکند، این مصوبه اجرا نخواهد شد. پس در اینجا متوجه میشویم که نقش وزیر اقتصاد و به طور کلی دولت در بازار سرمایه چقدر پررنگ است و این مساله استقلال بورس را میتواند خدشه دار کند.
چرا استقلال بورس مهم است؟
حالا که متوجه شدیم که نقش وزیر اقتصاد و دولت در بورس چقدر پررنگ است، باید به این نکته بپردازیم که چرا بورس باید مستقل باشد؟
بانک مرکزی هر کشور به صورت مستقل از دولت کار میکند و وظیفه اش، حمایت از ارزش پول ملی است. به همین نسبت، بورس هم باید مستقل باشد تا هدفش که حداکثر کردن سود سهامداران و حمایت از آنها در بازار است را پیگیری کند. ممکن است گاهی حداکثر کردن منافع سرمایه گذاران با سیاست های دولت همسو نباشد.
آیا ممکن است افرادی که در شورای عالی بورس هستند، به نفع خود تصمیم بگیرند؟
خوشبختانه برای جلوگیری از اینکه افراد به نفع خودشان تصمیماتی را بگیرند، افراد حاضر در این شورا موظف هستند که فعالیت های مالی و اقتصادیشان و شغل های پاره وقت یا تمام وقت خود را که طی دوسال اخیر داشته اند، به رئیس قوه قضاییه گزارش دند تا از سلامت عملکرد این شورا اطمینان حاصل شود.
بعلاوه این افراد چون از اطلاعات نهانی باخبر اند. از معامله به صورت مستقیم و غیرمستقیم در بورس و خرید و فروش سهام و یا انواع دیگر اوراق بهادار منع شده اند. طبق قانون علاوه بر اینکه اعضای این شورا نمیتوانند در بورس معامله کنند، مشارکت در معامله هم برایشان جرم تلقی خواهد شد.
براساس قانون، هرگونه افشای اطلاعات نهانی توسط اعضای این شورا، ممنوع است. این موضوع حتی تا بعد از اینکه این شورا را ترک کردند هم ادامه خواهد داشت.
وظایف شورای عالی بورس چیست؟
به طور کلی وظایف این شورا را میتوانیم به سه بخش تقسیم کنیم:
•نظارت بر بازار سرمایه
•نظارت بر سازمان بورس
•سایر وظایف
الف) نظارت بر بازار سرمایه
شورای عالی بورس وظایف زیر را دارد:
•تعیین سیاست های کلی و نظارت عالیه برای ساماندهی و توسعه بازار و نظارت بر اجرای قوانین
•پیشنهاد آیین نامه به هیئت وزیران برای اجرای قانون
•وضع مقررات در محدوده ای که قانون برای شورا مشخص کرده
•تصویب ابزار های مالی جدید
•صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس ها، بازار های خارج از بورس، شرکت های سپرده گذاری و تسویه وجوه و شرکت های تامین سرمایه
ب) نظارت بر سازمان بورس
•وظایف شورا در این بخش هم شامل موارد زیر است:
•انتخاب یا برکناری اعضای هیئت مدیره سازمان و تعیین رئیس هیئت مدیره به پیشنهاد اعضا
•تصویب بودجه و صورت های مالی سازمان
•انتخاب بازرس و حسابرس سازمان و تعیین حق الزحمه آن
•تصویب و نظارت بر نوع و میزان وصولی های سازمان
•نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایات از سازمان
•انتخاب اعضای غیر قضایی هیئت داوری (که مرجع رسیدگی به اختلافات بازار سرمایه است) و تعیین حق الزحمه
•اعطای مجوز برای معاملات اوراق خارجی یا معامله توسط افراد غیر ایرانی
سایر وظایف
این بخش از وظایف، بیشتر در موارد اضطراری یا در شرایط خاصی پیش می آید، مهمترین وظایف شورای عالی بورس شامل موارد زیر است:
•موافقت با تمدید تعطیلی بورس یا توقف معاملات در شرایط اضطراری
•تعیین مصادیق تشکل های خود انتظام (مثل بورس سهام یا کالا) و نهادهای مالی
•تهیه اساسنامه سازمان و تصویب در هیئت وزیران
