برای توضیح جایگاه آلومینیوم در بورس ایران در ابتدا باید به ماهیت این فلز اشاره کنیم؛ فلز آلومینیوم، از لحاظ فراوانی در پوسته زمین، پس از اکسیژن و سیلیسیم سومین عنصر محسوب می شود و حدود 8 درصد وزن پوسته زمین را تشکیل می دهد. این فلز به طور کامل قابل بازیافت است و 45 درصد نیز قابلیت ذخیره انرژی دارد. همچنین این فلز،بالاترین نرخ رشد مصرف را در بین سایر فلزات در طی سه دهه گذشته را در اختیار خود داشته است. در مقاله جایگاه آلومینیوم در بورس ایران قصد داریم شما را با ویژگی ها و اهمیت این فلز ارزشمند و همچنین جایگاه آلومینیوم در بورس ایران آشنا کنیم؛ پس اگر شما نیز علاقه مند به صنعت آلومینیوم هستید، ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.
علت این رشد و مصرف چشمگیر را می توان در ویژگی ها و مشخصات منحصر به فرد این فلز همچون سازگاری با محیط زیست، سبکی وزن (وزن آلومینیوم حدود یک سوم فولاد یا مس است)، انعطاف پذیر بودن، چکش خواری و قابلیت تبدیل این فلز به مواد گوناگون و مختلف...دانست؛ از طرف دیگر فلز آلومینیوم به راحتی خم می شود و ششمین فلز انعطاف پذیر محسوب می شود.
از دیگر کاربردهای آلومینیوم می توان به این نکته اشاره کرد که اجزای سازه ها و قطعاتی که از جنس آلومینیوم هستند، در صنعت هوانوردی کاربرد فراوان دارد؛ یا به عبارت دیگر در هر صنعتی که قطعات و سازه های پایدار و با وزن کم نیاز است، فلز آلومینیوم مورد استفاده قرار می گیرد. همه ی این ویژگی ها باعث شده است تا فلز آلومینیوم تبدیل به یک فلزخاص و استراتژیک برای همه ی کشور ها شود.
در خصوص جایگاه آلومینیوم در بورس ایران بایستی خاطر نشان کرد که صنعت آلومینیوم یکی از صنایع پر اهمیت و حساس به شمار می رود؛ به گونه ای که سایر صنایع و فعالیت های اقتصادی کشورها در زمینه هایی همچون صنایع خودروسازی، صنایع هوافضا، صنایع لوازم خانگی، صنعت ساختمان سازی، حمل و نقل همچنین ساخت تسلیحات نظامی و... به طرز قابل توجهی به این فلز وابسته هستند.
از این فلز در طیف وسیعی از محصولات استفاده می شود، از جمله قوطی، فویل، ظروف آشپزخانه، قاب پنجره، قطعات هواپیما و همچنین برنامه های کاربردی جدیدی که آن را به عنصری مهم در انقلاب سبز تبدیل کرده است. آلومینیوم اغلب به عنوان آلیاژ در تولید فولاد نیز استفاده می شود و با فلزات قوی تر و کمتر سازگار مانند مس، منگنز، منیزیم و سیلیکون مخلوط می شود. این کار باعث افزایش استحکام مواد به وجود آمده می شود اما اجازه می دهد تا نسبتاً سبک بماند.
در موضوع جایگاه آلومینیوم در بورس ایران باید به این نکته اشاره کرد که اگر چه کشف این فلز به یک قرن پیش باز می گردد اما در حال حاضر فلز آلومینیوم به دومین فلز پر مصرف و پرکاربرد در دنیا مبدل شده است و از طرفی مقدار و موارد مصرف آن به اندازه ای است که نمی توان جهان آینده را بدون حضور آلومینیوم تصور کرد.
تا اینجای مبحث جایگاه آلومینیوم در بورس ایران، به ویژگی ها و کاربردهای فراوان این فلز در صنایع و محصولات مختلف پرداختیم. اما سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که قیمت این فلز ارزشمند چگونه تعیین می شود؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که برای تعیین قیمت این فلز و یا هر محصول و کالایی در جهان سازوکار عرضه و تقاضا حاکم است، در ابتدا باید تولیدکنندگان اصلی آن را بشناسیم که در سمت عرضه ی این فلز هستند که در ادامه ی موضوع جایگاه آلومینیوم در بورس ایران به آن اشاره خواهیم کرد.
بزرگ ترین کشورهای تولید کننده آلومینیوم در جهان
هنگامیکه در خصوص تولید آلومینیوم در جهان صحبت می کنیم، ابتدا باید به ماده ی اولیه تولید این فلز ارشمند، یعنی بوکسیت اشاره کنیم. جالب توجه است که آلومینیوم خالص در طبیعت بسیار کمیاب و دست نیافتنی است و مقادیر اندکی از آن را به سختی می توان پیدا کرد اما ترکیبات آلومینیوم موجود در طبیعت را در منابع متنوعی مانند سنگ های آذرین، سنگ های رسوبی و... می توان یافت.
اصلی ترین کانی آلومینیوم، که هم صرفه ی اقتصادی دارد و هم به مقدار بالایی آلومینیوم در آن موجود است بوکسیت(Bauxite) نام دارد. بوکسیت برای ایجاد آلومینا پردازش می شود، سپس برای ایجاد آلومینیوم تصفیه می شود. جایگاه آلومینیوم در بورس ایران را نیز تا حدودی می توان به کم بودن منابع بوکسیت در محدوده جغرافیایی ایران مرتبط کرد.
منابع بوکسیت در همه ی مناطق جهان به صورت یکنواخت پخش نشده است؛ به صورتیکه فقط 7 منطقه سرشار از منابع بوکسیت در جهان وجود دارد. که عبارت اند از:
- آفریقای غربی و مرکزی(گینه، غنا و....)
- آمریکای جنوبی
- منطقه کارائیب(جاماییکا و....)
- اقیانوسیه و آسیای جنوبی
- چین
- منطقه مدیترانه
- روسیه
نکته: لازم به ذکر است که منابع اصلی بوکسیت با خلوص بالا که شامل آلومینیوم 50 درصد است، در 7 منطقه بالا وجود دارد.
در ادامه مقاله جایگاه آلومینیوم در بورس ایران باید اشاره کرد که وجود منابع غنی بوکسیت به عنوان ماده اولیه ی تولید آلومینیوم، برای تبدیل شدن به قطب تولید این فلز گران بها کافی نیست و استفاده از تکنولوژی ها و ابزارهای مدرن در تولید آلومینیوم و همچنین داشتن منابع انرژی کافی مانند گاز و... برای تولید گسترده آلومینیوم از شرط های اصلی است؛ به گونه ای که کشورهای توسعه نیافته که به واسطه ی موقعیت جغرافیایی خود دارای منابع غنی بوکسیت هستند اما فاقد تفکر صنعتی اند اقدام به خام فروشی بوکسیت می کنند و در طرف مقابل کشورهای دارای ابزار های صنعتی با وجود در اختیار نداشتن این منابع عظیم، اقدام به تهیه بوکسیت کرده و به وسیله ی آن آلومینیوم تولید می کنند.
در خصوص بزرگترین تولید کنندگان آلومینیوم در جهان، می توان با دو دیدگاه این موضوع را بررسی کرد؛ اول اینکه بزرگترین کشورهای تولید کننده آلومینیوم در جهان کدامند و دوم اینکه بزرگترین شرکت های تولید کننده آلومینیوم در جهان، شامل چه شرکت هایی می شوند. 10 کشور با بیشترین تولید آلومینیوم در جهان در سال 2020 شامل موارد زیر می باشد:
چین
اولین کشور در این فهرست، چین است. این تولیدکننده برجسته جهان بار دیگر مسئول بیش از نیمی از تولیدات آلومینیوم جهان در سال 2020 بود. این کشور در سال 2020 توانست 37 میلیون تن آلومینیوم تولید کند و همچنین مقدار قابل توجهی از این فلز را مصرف کرد.
روسیه
در سالیان اخیر، روسیه برای کسب سکوی دوم بزرگ ترین تولید کننده جهان همواره با هند در تقابل است اما تولید آن به طور قابل توجهی کمتر از چین است. این کشور در سال گذشته، 3.6 میلیون تن آلومینیوم تولید کرد که اندکی از 3.64 میلیون تن در سال 2019 کمتر بود.
هند
تولید آلومینیوم در هند در سال 2018 به میزان قابل توجهی افزایش یافت و از سال 2017 در حال افزایش است. سال گذشته(2020)، تولید 3.6 میلیون تن در مجموع، کشور هند را در محدوده تولید روسیه برای یک سال متوالی قرار داد.
کانادا
سال گذشته، تولید آلومینیوم کانادا نسبت به سال قبل کمی افزایش یافت و در سال 2020 به 3.1 میلیون تن رسید در حالی که در سال 2019 این رقم 2.85 میلیون تن بود.
امارات
امارات متحده عربی در رتبه پنجم فهرست بزرگترین کشورهای تولید کننده آلومینیوم قرار دارد. تولید آلومینیوم در امارات متحده عربی در چند سال گذشته ثابت بوده است. در سال 2020، تولید این کشور 2.6 میلیون تن برای پنجمین سال متوالی بود. که می توان این عدد را یک رکورد جدید برای اماراتی ها دانست؛ چراکه از زمان رسیدن به بالاترین میزان تولید خود در سال 2016،سرعت خود را حفظ کرده اند و کاهش تولید نداشته اند.
شرکت امارات گلوبال آلومینیوم بزرگترین تولید کننده آلومینیوم در خاورمیانه است و 4 درصد از کل آلومینیوم جهانی را به خود اختصاص می دهد. امارات منبع 10 درصد واردات آلومینیوم آمریکا در سال 2020 بود.
استرالیا
تولید آلومینیوم استرالیا در سال 2020 به میزان 1.6 میلیون تن بود که از 1.57 میلیون تن در سال قبل به میزان کمی افزایش یافت. شرکت ریو تینتو علاوه بر فعالیت خود به عنوان تولید کننده اصلی آلومینیوم در کانادا، این فلز ارزشمند را در استرالیا نیز تولید می کند.
بحرین
تولید آلومینیوم بحرین از 1.37 میلیون تن در سال 2019 به 1.5 میلیون تن در سال 2020 رسید. بخش آلومینیوم یکی از بزرگترین منابع درآمد صادراتی برای کشورهای خاورمیانه است.در سال 2019، شرکت آلومینیوم بحرین (آلبا) ظرفیت تولید خود را افزایش داد و در حال حاضر بزرگترین کارخانه ذوب آلومینیوم تک سایت(single-site) در جهان را اداره می کند.
نروژ
تولید آلومینیوم در نروژ در سال 2020 مانند سال قبل، 1.4 میلیون تن بود. لازم به ذکر است که نروژ و ایسلند بزرگترین صادرکنندگان آلومینیوم اولیه به اتحادیه اروپا هستند.
آمریکا
در رتبه نهم این فهرست، ایالات متحده آمریکا با تولید 1 میلیون تن آلومینیوم در سال 2020 قرار دارد.
ایسلند
آخرین کشور در این لیست، کشور ایسلند است. تولید آلومینیوم در ایسلند در سال 2020 بالغ بر 840،000 تن بود که نسبت به سال قبل تنها 5 هزار تن کاهش داشت.
در ادامه موضوع جایگاه آلومینیوم در بورس ایران به معرفی بزرگترین شرکت های تولید آلومینیوم در جهان می پردازیم.
بزرگ ترین شرکت های تولید کننده آلومینیوم در جهان
در قسمت های بالاتر مقاله جایگاه آلومینیوم در بورس ایران، کشور هایی که بیشترین تولید آلومینیوم در جهان را داشتند، معرفی کردیم. در ادامه قصد داریم تا شما را با بزرگ ترین شرکت های تولید کننده آلومینیوم در جهان آشنا کنیم.
شرکت هونگکیائو(Hongqiao)-چین
شرکت هونگکیائو یک تولید کننده آلومینیوم چینی است که در سال 1994 تأسیس شد. این شرکت در سال 2015 از رقیب اصلی خود، یعنی شرکت روسال(UC Rusal) پیشی گرفت و به بزرگترین تولید کننده آلومینیوم در جهان تبدیل شد.
شرکت روسال(UC Rusal)-روسیه
شرکت روسال یک شرکت سهامی عام بین المللی است و از لحاظ تولید اولیه در صنعت آلومینیوم، یکی از بزرگترین شرکت های جهان محسوب می شود. لازم به ذکر است که شرکت روسال، تقریبا 9 درصد از تولید آلومینیوم اولیه جهان و 9 درصد از تولید آلومینای جهان را به خود اختصاص داده است.
این شرکت در جرسی(یک جزیره وابسته به سلطنت بریتانیا) تأسیس شده اما دفتر مرکزی آن در مسکو، پایتخت فدراسیون روسیه است. در خصوص ساختار شرکت روسال باید گفت که یک شرکت سهامی عام است و سهام آن در بورس مسکو، بورس هنگ کنگ و بورس اوراق بهادار اروپا معامله می شود. لازم به ذکر است که از 25 سپتامبر 2020، شرکت روسال محل ثبت خود را از جرسی به استان کالینینگراد روسیه تغییر داد.
ریو تینتو آلکان(Rio Tinto Alcan)-کانادا
بخش آلومینیومی شرکت ریو تینتو (قبلاً به عنوان ریوتینتو آلکان شناخته می شد) زیرمجموعه شرکت ریوتینتو است که هم اکنون در مونترال کانادا، مستقر است. این شرکت در 15 نوامبر 2007 در نتیجه ادغام بین شرکت تابعه Rio Tinto PLC در کانادا و شرکت Rio Tinto Canada Holding Inc و همچنین شرکت کانادایی Alcan Inc تشکیل شد.
آلکوا(Alcoa)-آمریکا
شرکت Alcoa Corporation (مخفف Aluminium Company of America) یک شرکت صنعتی آمریکایی است. این شرکت یکی از بزرگترین تولید کننده های آلومینیوم در جهان محسوب می شود. دفتر مرکزی شرکت آلکوا در پیتسبورگ، واقع در ایالت پنسیلوانیا است.
نکته جالب توجه این است که Alcoa عملیات تولید آلومینیوم خود را در 10 کشور انجام می دهد. این شرکت یکی از اصلی ترین تولید کنندگان آلومینیوم اولیه، آلومینیوم ساخته شده و آلومینا است که از طریق مشارکت فعال و فزاینده خود در تمام جنبه های اصلی صنعت شامل فناوری، معدن، پالایش، ذوب، ساخت و بازیافت تولید می شود.
چالکو(Chalco)-چین
شرکت Aluminium Corporation of China معروف به Chalco (چالکو)، یک شرکت چینی است که در بورس هنگ کنگ و نیویورک فهرست شده است. ساختار شرکت چالکو یک شرکت چند ملیتی در حوزه آلومینیوم است که دفتر مرکزی آن، در پکن پایتخت کشور چین واقع شده است.
تاریخچه صنعت آلومینیوم در ایران
جایگاه آلومینیوم در بورس ایران را بدون نظر گرفتن تاریخچه این فلز در ایران، نمی توان ارزیابی کرد. اهمیت صنعت آلومینیوم به عنوان یکی از صنایع ارزشمند، در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است و باید خاطر نشان کرد که این صنعت قدمتی پنجاه ساله در ایران دارد. در بحث آغاز فعالیت صنعت آلومینیوم در ایران باید به تاسیس شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو) اشاره کنیم.
جالب توجه است که مسئله ی احداث کارخانه آلومینیوم ایران در سال 1346 شمسی در هیئت دولت وقت به تصویب رسید و فعالیت های عمرانی برای گردآوری زیرساخت های لازم برای نصب تاسیسات این کارخانه با مشارکت شرکت های آمریکایی از سال 1348 آغاز و در سال 1351 با بهره برداری از دو خط تولید به پایان رسید و این کارخانه وارد صنعت آلومینیوم سازی شد؛ نکته قابل توجه در خصوص کارخانه آلومینیوم ایران این است که این کارخانه نخستین تولید کننده آلومینیوم در خاورمیانه محسوب می شود.
جایگاه آلومینیوم در بورس ایران
تا اینجای کار متوجه شدیم که صنعت آلومینیوم در ایران، قدمتی پنجاه ساله دارد و در این خصوص باید به جایگاه آلومینیوم در بورس ایران اشاره کنیم. موضوع جایگاه آلومینیوم در بورس ایران، جدا از بازار سرمایه نیست با رشد و توسعه بازارهای مالی و همچنین گسترده شدن فعالیت های بنگاه های اقتصادی و شکوفا شدن کاربرد ابزارهای نوین مالی همچون بازار سرمایه، صاحبان واحدها و بنگاه های اقتصادی علاقه مند به فعالیت در نهادهای مالی شدند.
یکی از این ابزارهای نوین مالی، بازار سرمایه است که مزیت های فراوانی را در اختیار فعالان این بازار قرار داده است.با شکوفا شدن فعالیت های بازار سرمایه در جهت سودآوری هر چه بیشتر سهامداران حقیقی و حقوقی، فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان به حضور پررنگ تر در این بازار ترغیب شده اند؛ به گونه ای که بسیاری از صنایع و واحدهای تولیدی در طول دهه های اخیر وارد بورس شده اند.
نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که فعالان بازار های مالی، به دنبال کسب سود و انجام معاملاتی هستند که برای آن ها منفعت داشته باشد و هر بازاری که زمینه های لازم را برای سودآوری بیشتر آن ها فراهم کند، مطمئنا جذاب تر خواهد بود؛ به همین دلیل با شرایط و مزیت های در نظر گرفته شده در بازار سرمایه برای تولید کنندگان و صاحبان مشاغل، این بازار تبدیل به محلی امن برای انجام فعالیت های اقتصادی شده است.
در سالیان اخیر نیز صنایع و شرکت های فراوانی در بازار بورس ایران پذیرش شده اند و فعالیت های اقتصادی خود را در این بازار انجام می دهند. در مورد جایگاه آلومینیوم در بورس ایران لازم به ذکر است که صنعت آلومینیوم نیز از این امر مستثنی نبوده و تعدادی از شرکت های فعال در حوزه آلومینیوم وارد بازار بورس شده اند تا از مزایای منحصر به فرد این بازار بتوانند استفاده کنند.
در بازار سرمایه ایران صنایع و گروه های مختلفی وجود دارد. یکی از گروه های مهم در بازار سرمایه ایران گروه فلزات اساسی است که بسیاری از شرکت های مهم و کلیدی بورس ایران را در خود جای داده است.
جایگاه آلومینیوم در بورس ایران تابع فعالیت های شرکت های حوزه ی آلومینیوم فعال در بازار سرمایه است و شرکت های مرتبط با صنعت آلومینیوم نیز در گروه فلزات اساسی قرار می گیرند و در سالیان گذشته چندین شرکت مرتبط با این صنعت در بازار سرمایه ایران پذیرش شده است. در ادامه مقاله جایگاه آلومینیوم در بورس ایران، به معرفی تعدادی از شرکت های این حوزه که در بورس فعال هستند، می پردازیم.
یکی از شرکت های مهم صنعت آلومینیوم در ایران، یا به عبارت دیگر بزرگترین و مهمترین شرکت مرتبط با آلومینیوم در ایران، شرکت آلومینیوم ایران (ایرالکو) است که سهم اصلی را در بالا بردن جایگاه آلومینیوم در بورس ایران داشته است و فعالیت اصلی آن در خصوص تولید انواع شمش آلومینیوم است.
شرکت آلومینیوم ایران با نماد فایرا در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران فعالیت خود را انجام می دهد. در تصویر زیر قیمت، ارزش بازار و سایر جزییات شرکت آلومینیوم ایران را در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده می کنید:
یکی دیگر از شرکت های فعال در حوزه آلومینیوم که در بازار سرمایه ایران پذیرش شده، شرکت نورد آلومینیوم است. این شرکت نیز نقش مهمی در بالا بردن جایگاه آلومینیوم در بورس ایران را ایفا کرده است. که فعالیت اصلی آن در حوزه ی ساخت و تولید و فروش ورق آلومینیوم و فرآورده های دیگر آلومینیومی، ارائه دهنده خدمات آزمون بعنوان آزمایشگاه همکار اداره کل استاندارد پیرامون استاندارد آلیاژهای آلومینیوم وآلومینیوم کارپذیر مطابق استانداردهای در نظر گرفته شده، آزمون کشش در دمای محیط، آزمون سختی سنجی و آزمون آنالیز شیمیایی (کوانتومتری) است.
باید به این نکته اشاره کرد که شرکت گروه کارخانه های تولیدی نورد آلومینیوم (سهامی عام) در سال ۱۳۵۱ با سرمایه گذاری وسیله ی بخش خصوصی فعالیت خود را آغاز کرد. شرکت نورد آلومینیوم با به کارگیری تجهیزات به روز و مدرن تولیدی و آزمایشگاهی و تجهیزات تخصصی متالورژی یکی از بزرگترین تولید کنندگان محصولات آلومینیومی در خاورمیانه به حساب می آید.
نکته مهم در خصوص این شرکت، این است که این واحد تجاری تنها تولید کننده انواع پلیت، ورق و کویل آلومینیومی به روش نورد گرم در تنوع آلیاژ و ضخامت در کشور میباشد و همچنین این شرکت تنها تولیدکننده آلومینیوم کلد در ایران است.
در حال حاضر شرکت نورد آلومینیوم در بازار اول (تابلو فرعی) بورس اوراق بهادار تهران با نماد معاملاتی فنوال، معاملات خود را انجام می دهد. در تصویر زیر جزییاتی از قیمت، حجم معاملات و...شرکت نورد آلومینیوم را در یک روز کاری در سایت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده می کنید.
از دیگر شرکت های این حوزه که جایگاه آلومینیوم در بورس ایران را بهبود بخشیده است و در بازار سرمایه ایران فعالیت می کند، می توان به شرکت آلومراد اشاره کرد. فعالیت اصلی این شرکت در حوزه ی تخصصی تولید راد و بیلت آلومینیومی و آلیاژهای آن است. لازم به ذکر است که اين مجتمع توليدی(آلومراد و آلومتک) از سه كارخانه مجزا تشكيل شده است:
- كارخانه توليد انواع هادی های هوايی
- كارخانه توليد مفتول (راد) آلومينيومی خالص و آلياژی
- كارخانه توليد بيلت و پروفيل های ساختمانی و صنعتی
در حال حاضر این شرکت با نماد فمراد در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران معاملات خود را انجام می دهد. در تصویر زیر قیمت، حجم معاملاتی و سایر اطلاعات نماد فمراد را در سایت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده می کنید.
جایگاه آلومینیوم در بورس کالا ایران
در بحث مربوط به جایگاه آلومینیوم در بورس ایران، به تاریخچه صنعت آلومینیوم و همچنین شرکت های سهامی فعال در بازار سرمایه پرداختیم، اما فعالیت های مرتبط با صنعت آلومینیوم در بازار سرمایه، به پذیرش شرکت ها در بازار بورس اوراق بهادار تهران ختم نمی شود و این شرکت ها برای سودآوری بیشتر و همچنین مزیت های فراوان، محصولات خود را در بورس کالای ایران عرضه می کنند.
به این صورت که شرکت های تولید کننده مرتبط با صنعت آلومینیوم، محصولات خود را که شامل مواردی همچون شمش، بیلت، مفتول، ورق و...است را در بورس کالا ایران به فروش می رسانند و جایگاه آلومینیوم در بورس ایران را تکمیل می کنند.
نظر بدهید