شرکت هلدینگ یک نهاد تجاری است که معمولاً یک شرکت سهامی یا شرکت با مسئولیت محدود است. به طور معمول ، یک شرکت هلدینگ چیزی تولید نمی کند ، هیچ کالایی یا خدماتی نمی فروشد ، یا عملیات تجاری دیگری انجام نمی دهد. بلکه شرکت های هلدینگ در سهام سایر شرکتها سرمایه گذاری می کنند. برای مثال شرکت سیمان فارس و خوزستان هلدینگ صنعت سیمان است و یا شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس که یک هلدینگ پتروشیمی و شیمیایی است. از دیگر هلدینگ های مشهور پذیرفته شده در بورس ایران می توان به هلدینگ توسعه صنایع بهشهر، هلدینگ سرمایه گذاری توکا فولاد، هلدینگ سرمایه گذاری غدیر و هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه نام برد.
شرکت هلدینگ، از طریق مالکیت سهام فعالیتهای شرکتهای تابعه خود را کنترل می‌کند ولی خود، فعالیت تجاری انجام نمی‌دهد. شرکت هلدینگ مالکیت سهام بیش از ۵۰% زیر مجموعه های خود را بر عهده دارد. اگر به فعالیتهای دیگر غیر از کنترل بپردازد؛ شرکت هلدینگ محسوب نمی‌شود و یک شرکت سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. شرکت هلدینگ دارای اسامی متفاوتی است مانند شرکت مادر، شرکت دارنده، شرکت کنترل‌کننده، شرکت مالک، شرکت صاحب سهام و شرکت اصلی است. شرکتهای تابعه، تمام یا بیش از نیمی از سهام آنها برعهده شرکت مادر است و با شرکتهای وابسته متفاوت است. برای مثال شرکتهای وابسته بر اساس قرارداد همکاری می‌کنند و سرمایه‌گذاری شرکت مادر بر روی آن کمتر از ۵۰% است.
سهام مدیریتی تعاریف متفاوتی دارد اما معمولا بین 16 درصد تا 50 درصد و غالبا بیش از 33 درصد را سهام مدیریتی میدانند. اکثر شرکتهای سرمایه گذاری که در ایران تاسیس شده اند مانند شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی، صنعت و معدن، نفت و گاز پارسیان، غدیر، معادن و فلزات و … در بخشی از سرمایه گذاری‌های خود به عنوان هلدینگ عمل می‌کنند.
برخی شرکتهای دیگر مانند سیمان فارس هم هلدینگ‌هایی هستند که شرکتهای دیگری را اداره می‌کنند. بعضی شرکتها هم نظیر بوعلی نه به قصد اعمال مدیریت که به قصد سود بردن از روند رشد سهام، سهام شرکتها را خرید و فروش می‌کنند و بنابراین فاقد فعالیت هلدینگ است.
انواع شرکت مادر:
شرکت کنترل‌کننده: بخشی از سرمایه خود را صرف خرید سهام در شرکتهای دیگر می‌نماید و عملیات بازرگانی نیز انجام می‌دهد.
شرکت دارنده: تمام سرمایه خود را صرف خرید شرکتهای دیگر می‌کند و فعالیت بازرگانی ندارد.
شرکت هایی که کاملاً متعلق به یک شرکت هلدینگ هستند به عنوان "شرکت های تابعه کاملاً متعلق" یاد می شود. اگرچه یک شرکت هلدینگ دارایی شرکت های دیگر را در اختیار دارد ، اما اغلب فقط نقش نظارتی را در این شرکتها ایفا می کند. بنابراین گرچه ممکن است بر تصمیمات مدیریت شرکت نظارت کند، اما در اجرای فعالیتهای روزمره یک شرکت در این شرکتهای تابعه فعالانه شرکت نمی کند.
یک شرکت هلدینگ معمولاً فقط با هدف کنترل شرکتهای دیگر فعالیت می کند.از طرفی شرکت های هلدینگ همچنین ممکن است دارای دارایی هایی مانند املاک و مستغلات ، حق ثبت اختراع ، علائم تجاری ، سهام و سایر دارایی ها باشند.
مزایای شرکت های هلدینگ
شرکت های هلدینگ از مزایای محافظت در برابر ضرر و زیان برخوردار هستند. اگر یک شرکت فرعی ورشکست شود، ممکن است شرکت هلدینگ دچار از دست دادن سرمایه و کاهش ارزش خالص شود با این حال، شرکت هلدینگ از نظر قانونی ملزم به پرداخت مطالبات طلبکاران شرکت ورشکسته نیست. در نتیجه، به عنوان یک استراتژی حمایت از دارایی، یک شرکت مادر ممکن است خود را به عنوان یک شرکت هلدینگ معرفی کرده و شرکت های تابعه ای را برای هر یک از خطوط تجاری خود ایجاد می کند. به عنوان مثال ، یک شرکت تابعه ممکن است صاحب نام تجاری و علائم تجاری شرکت اصلی باشد، در حالی که یک شرکت تابعه دیگر ممکن است مالک املاک و مستغلات آن باشد. این تاکتیک به منظور محدود کردن مسئولیت مالی و حقوقی شرکت هلدینگ (و شرکتهای تابعه مختلف آن) است. همچنین شرکت هلدینگ ممکن است با پایه گذاری استراتژیک در برخی از بخش های تجاری خود در حوزه های قضایی هزینه مالیات خود را از این طریق کاهش دهد.
شرکت های هلدینگ با استفاده از منابع خود شرکت های تابعه را برای پایین آوردن هزینه سرمایه عملیاتی مورد نیاز پشتیبانی می کنند. شرکت مادر می تواند از طرف شرکت تابعه تعهد وام را بدهد. در نهایت، این کار می تواند به شرکت ها کمک کند تا از تأمین مالی با نرخ بهره کم ، در مقایسه با آنچه که خودشان تأمین می کنند، برخوردار شوند. پس از حمایت مالی شرکت هلدینگ، شرکت زیرمجموعه خطر عدم پرداخت بدهی خود را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
شرکت ها می توانند از دو طریق به شرکت های هلدینگ تبدیل شوند. یکی از طریق به دست آوردن سهام کافی دارای حق رای در شرکت دیگر است که این کار موجب می شود شرکت قدرت کنترل فعالیت شرکت مورد نظر را داشته باشد. راه دوم ایجاد یک شرکت جدید از ابتدا و سپس حفظ کلیه یا بخشی از سهام شرکت جدید است. اگرچه داشتن بیش از 50 درصد سهام دارای حق رأی شرکت دیگر ، کنترل بیشتر را تضمین می کند ، اما یک شرکت مادر می تواند روند تصمیم گیری را کنترل کند حتی اگر فقط 10 درصد سهام خود را در اختیار داشته باشد. اگر شرکت مادر تمام سهام شرکت دیگر را تحت کنترل داشته باشد ، آن سازمان را یک شرکت تابعه کاملاً متعلق به شرکت مادر می نامند.
انواع شرکتهای هلدینگ
• هلدینگ هایی که از یک شرکت بزرگ تشکیل می‌شود: مانند ایران‌خودرو.
• هلدینگ های محصولی: همه شرکتهای آن یک محصول تولید می‌کنند.
• هلدینگ های زنجیره تأمین: هلدینگ های زنجیره تامین یعنی همه شرکت های آن در راستای نیل به یک هدف مشترک فعالیت های گوناگون دارند مانند هلدینگ های نفتی از عملیات اکتشاف تا پخش
• هلدینگ مختلط: از شرکت‌هایی با فعالیتهای متفاوت تشکیل می‌شود.
تفاوت شرکت هلدینگ با شرکت سرمایه گذاری:
هلدینگ‌ها بر خلاف شرکت های سرمایه گذاری، ادعای مدیریتی هم دارند و تمایل دارند با خریدن بخشی از سهام شرکتها در تصمیم گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های داخلی آنها ورود کنند.
اگر یک شرکت هلدینگ خودرو بخشی از سرمایه خود را به خرید سهام در یک شرکت خودروسازی اختصاص می‌دهد، قاعدتاً برنامه‌هایی برای مدیریت آن شرکت دارد یا معتقد است که اعمال نفوذ در سیاست‌های داخلی آن شرکت می‌تواند منافع اقتصادی هلدینگ را بیشتر و بهتر تأمین کند. پس می‌توان گفت یک شرکت هلدینگ خود را در حوزه‌ی فعالیت شرکت های سرمایه پذیر، صاحب‌نظر می‌داند.
تفاوت اصلی بین شرکت سرمایه گذاری و هلدینگ این است که شرکت هلدینگ به طور خاص برای مالکیت و اداره یک فعالیت تجاری تاسیس شده است ، در حالی که شرکت سرمایه گذاری به عنوان وسیله سرمایه گذاری ایجاد می شود. شرکت های هلدینگ سهام کل یا جزئی را در شرکت های دیگر با هدف مدیریت آنها خریداری می کنند، در حالی که شرکت های سرمایه گذاری عمدتاً در اوراق بهادار با معامله عمومی و مشتقات مالی سرمایه گذاری می کنند و بندرت در سهام کنترل یک شرکت خصوصی سرمایه گذاری می کنند. اگرچه یک شرکت هلدینگ ممکن است شرکت دیگری را به قصد بهبود آن و در نهایت فروش آن برای سود خریداری کند، اما این شرکت را حداقل برای چند سال در اختیار دارد. از طرف دیگر شرکت های سرمایه گذاری ، برای به حداکثر رساندن بازده ، اغلب سرمایه گذاری ها را می خرند و می فروشند.
