شبکه ساب اسکوئید (Subsquid) به عنوان یک راه حل غیرمتمرکز، مشکل دسترسی و استفاده عملی از داده های شفاف اما پراکنده در بلاک چین ها را برطرف می کند. درست مانند کتابخانه ای عظیم اما بی نظم که یافتن اطلاعات در آن بسیار دشوار است، داده های بلاک چین نیز بدون زیرساخت مناسب، به راحتی قابل استفاده نیستند. ساب اسکوئید با پشتیبانی از بیش از 200 بلاک چین و توزیع داده ها در میان نودهای مختلف، دسترسی سریع و بدون دردسر را برای کاربران و توسعه دهندگان فراهم کرده و الگوی جدیدی در زیرساخت داده های زنجیره ای ایجاد می کند. برای آشنایی بیشتر با معماری و عملکرد این شبکه، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
ساب اسکوئید چیست؟
ساب اسکوئید (Subsquid) یک زیرساخت غیرمتمرکز است که دسترسی و پردازش داده های بلاک چین را با کارایی بالا ممکن می سازد. این پلتفرم همانند یک سیستم تصفیه و توزیع مرکزی عمل می کند و نیاز به پردازش دستی داده ها توسط کاربران را از بین می برد. هسته این سامانه، شبکه SQD است که در نقش یک موتور جست و جو و پایگاه داده توزیع شده، داده های بیش از 200 بلاک چین را پشتیبانی می کند و از زمان راه اندازی رسمی در ژوئن 2024، ماهانه موفق به پردازش صدها میلیون درخواست شده است.
ویژگی های ساب اسکوئید
1.ساختار غیرمتمرکز: ساب اسکوئید با سه ویژگی کلیدی، فرآیند ایندکس گذاری داده های بلاک چین را به طور چشمگیری بهبود می بخشد. این پلتفرم با ارائه یک معماری غیرمتمرکز، محدودیت های زیرساخت های متمرکز موجود مانند وابستگی به تعداد محدودی شبکه، هزینه های بالا و خطر قطعی سرویس را برطرف می کند. در این سیستم، داده های خام از بلاک چین های مختلف جمع آوری، پردازش و سپس در شبکه توزیع می شوند.
هسته عملکرد این شبکه بر سه جزء استوار است: «نودهای کارگر» که داده ها را به صورت توزیع شده ذخیره و پردازش می کنند، «اپراتورهای دروازه» که درخواست های کاربران را به نود مناسب هدایت می کنند، و «ارائه دهندگان داده» که مسئولیت اولیه تهیه داده های باکیفیت را بر عهده دارند. این معماری نه تنها با توزیع داده ها بین هزاران نود، دسترس پذیری و تاب آوری را تضمین می کند، بلکه امکان گسترش افقی شبکه و مشارکت آزادانه افراد را فراهم می سازد. هدف نهایی، حرکت به سمت یک شبکه کاملاً غیرمتمرکز با حاکمیت توکنی است.
2.توکنومیکس: ساب اسکوئید برای تضمین مشارکت پایدار و ایمن در شبکه غیرمتمرکز خود، از یک مدل اقتصادی مبتنی بر توکن بومی SQD استفاده می کند. در این سیستم، هر یک از بازیگران شبکه شامل نودهای کارگر، اپراتورهای دروازه و دارندگان عادی توکن، با قفل کردن یا واگذاری توکن های SQD، در حفظ امنیت و پایداری شبکه نقش ایفا می کنند و در ازای آن پاداش دریافت می کنند. نودهای کارگر برای فعالیت باید 100,000 توکن SQD را به عنوان وثیقه قفل کنند و در صورت عملکرد صحیح و پایدار، پاداش می گیرند، ولی در صورت ارائه داده نادرست یا رفتار مخرب، مشمول جریمه اسلشینگ می شوند.
اپراتورهای دروازه نیز با قفل کردن توکن، ظرفیت پردازش درخواست خود را افزایش می دهند. دارندگان عادی نیز می توانند با واگذاری توکن های خود به نودهای معتبر، در افزایش امنیت و ظرفیت شبکه مشارکت کرده و بدون نیاز به آستانه حداقلی یا دوره قفل سازی مشخص، سهمی از پاداش ها را دریافت نمایند.
3.ساختار ماژولار: ساب اسکوئید با معماری ماژولار و انعطاف پذیر خود، محدودیت سیستم های یکپارچه ایندکس گذاری را برطرف می کند. این شبکه با جداسازی لایه دسترسی از لایه پردازش، تنها وظیفه استخراج داده های خام از بلاک چین را بر عهده گرفته و با ارائه کیت توسعه (SQD SDK)، آزادی کامل را در اختیار توسعه دهندگان قرار می دهد تا بتوانند داده ها را براساس نیاز خود پردازش و در پایگاه های داده مختلفی از PostgreSQL و BigQuery گرفته تا Snowflake و Kafka ذخیره کنند. به گفته بنیان گذاران این پروژه، ساب اسکوئید نه یک محصول نهایی، بلکه مجموعه ای از ابزارهای قدرتمند است که همچون قطعات لگو، امکان ساخت زیرساخت داده سفارشی را برای توسعه دهندگان فراهم می سازد.
شبکه ساب سکوئید چگونه کار می کند؟
1. شبکه Subsquid با ارائه یک زیرساخت داده یکپارچه، فرآیند دسترسی و مدیریت داده های چند زنجیره ای را برای توسعه دهندگان dapp ها ساده می کند. در شرایط عادی، توسعه یک برنامه غیرمتمرکز مانند پنکیک سواپ که بر روی چندین بلاک چین فعالیت می کند، مستلزم اتصال جداگانه به نودهای هر زنجیره، تحلیل لاگ های متفاوت و هماهنگ سازی ساختارهای داده است که با افزودن هر بلاک چین جدید، این فرآیند پیچیده تر و پرهزینه تر می شود.
ساب اسکوئید این چالش را با استانداردسازی داده های دریافتی از بلاک چین های مختلف برطرف می سازد. این شبکه به توسعه دهندگان امکان می دهد با استفاده از یک ایندکسر واحد، به صورت همزمان به داده های چندین زنجیره دسترسی یابند و برای افزودن یک بلاک چین جدید، تنها به تغییرات پیکربندی جزئی نیاز دارند. در نتیجه، توسعه دهندگان می توانند زمان و منابع خود را به جای مدیریت زیرساخت های پیچیده داده، بر بهبود هسته اصلی محصول و تجربه کاربری متمرکز کنند.
2. شبکه ساب اسکوئید با ارائه انعطاف پذیری بی سابقه ای در پردازش داده، امکان انجام تحلیل های عمیق و یکپارچه را برای تحلیلگران داده فراهم می کند. برخلاف پلتفرم های تحلیلی متداول مانند Dune یا Artemis که به داده ها و ساختارهای از پیش تعریف شده محدود هستند، Subsquid به تحلیلگران این قدرت را می دهد که داده های خام را مستقیماً از بلاک چین استخراج کرده، آنها را با داده های خارجی ترکیب نموده و در قالب های سفارشی در پایگاه داده شخصی خود بارگذاری کنند. هدف ساب اسکوئید جایگزینی با ابزارهای تحلیل موجود نیست، بلکه تکمیل آنها از طریق گسترش دامنه دسترسی به داده ها و امکان پذیر ساختن پردازش های اختصاصی است. این رویکرد، تحلیلگران را قادر می سازد تا مدل های تحلیلی پیشرفته تری ایجاد کرده و بینش های عمیق تری از داده های بلاک چین به دست آورند.
3. شبکه Subsquid با ارائه یک زیرساخت داده غیرمتمرکز و خودکار، نقش کلیدی در توانمند سازی ایجنت های هوش مصنوعی برای فعالیت در اقتصاد ایجنت ها ایفا می کند. اگرچه بلاک چین به دلیل شفافیت، تغییرناپذیری و قابلیت پرداخت خودکار، بستر ایده آلی برای ایجنت ها محسوب می شود اما موانع فنی مهمی از جمله ناتوانی ایجنت ها در اتصال مستقیم به بلاک چین، نیاز به ساخت منابع داده اختصاصی برای هر پروژه و پیچیدگی های استفاده از API های متمرکز (مانند ثبت نام و دریافت کلید دسترسی)، عملاً اجرای عملیات کاملاً خودکار را با مشکل مواجه کرده است.
ساب اسکوئید این شکاف را با ایجاد یک کانال دسترسی بدون نیاز به مجوز و استاندارد پر می کند. در این شبکه، ایجنت های هوش مصنوعی می توانند به طور مستقیم و در زمان واقعی، داده های مورد نیاز خود را از بلاک چین‌های مختلف درخواست کرده و هزینه دسترسی را به صورت خودکار با توکن SQD پرداخت نمایند. این قابلیت، وابستگی به فرآیندهای دستی و زیرساخت های متمرکز را حذف کرده و زمینه را برای تصمیم گیری و اجرای تراکنش های کاملاً خودکار توسط ایجنت ها فراهم می سازد.
شرکت Rezolve AI که در زمینه راهکارهای هوش مصنوعی فعال و در نزدک فهرست شده است، در اکتبر 2025 با خرید پروژه ساب اسکوئید گام بلندی برای ایجاد زیرساخت یکپارچه ای در اقتصاد ایجنت های هوش مصنوعی برداشت. این شرکت قصد دارد با تلفیق زیرساخت پرداخت دیجیتال اسمارت پی (Smartpay) و لایه داده توزیع شده Subsquid، امکان دسترسی به داده، تصمیم گیری و پرداخت را در یک چرخه کاملاً خودکار فراهم کند. با تکمیل این ادغام، ایجنت های هوش مصنوعی قادر خواهند بود تا داده های بلاک چین را به صورت زنده تحلیل کرده و تراکنش ها را بدون نیاز به هیچ گونه مداخله انسانی به اجرا درآورند.
4. با گسترش روند توکن سازی دارایی های واقعی (RWA)، حضور سرمایه گذاران نهادی در فضای بلاک چین نیازمند زیرساخت های داده ای دقیق و قابل اعتماد شده است. ساب اسکوئید با معرفی پلتفرم اوشن استریم (OceanStream) به این نیاز پاسخ داده است؛ یک سرویس داده غیرمتمرکز که اطلاعات بیش از 200 بلاک چین را به صورت بلادرنگ و با تاخیر کمتر از یک ثانیه در اختیار موسسات مالی قرار می دهد.
این پلتفرم با ارائه دسترسی به بیش از 3 پتا بایت داده تاریخی ایندکس شده، امکان تحلیل بازار، آزمایش استراتژی ها و مدیریت ریسک را به طور چشمگیری ارتقا می بخشد. جایگاه اوشن استریم به عنوان بخشی از شبکه ساب اسکوئید، که حتی در میزگردهای تنظیم گرانه مانند کارگروه SEC نیز مورد توجه قرار گرفته، نشان دهنده نقش فزاینده آن به عنوان پلی ارتباطی بین بازارهای مالی سنتی و اقتصاد توکن شده آینده است.
پروژه های بعدی ساب اسکوئید چیست؟
1.در راستای پاسخگویی به نیازهای فزاینده پردازش داده در فضای وب 3، تیم ساب اسکوئید در حال توسعه دو پروژه جدید با نام های "SQD Portal" و "Light Squid" است. این ابتکارات هدف دارند تا با حذف وابستگی به سرورهای متمرکز، مدیریت داده را به سطح جدیدی از کارایی و انعطاف پذیری برسانند. به طور خاص، SQD Portal با هدف حل مشکل پردازش متوالی و زمان بر در معماری فعلی طراحی شده است. در سیستم کنونی، درخواست های بزرگ به صورت پیاپی پردازش می شوند که باعث می شود ظرفیت هزاران نود موجود به طور کامل مورد استفاده قرار نگیرد.
SQD Portal با پیاده سازی مکانیزم های پردازش موازی و غیرمتمرکز، قصد دارد این محدودیت را برطرف کرده و دسترسی به داده های بلادرنگ را با کارایی بسیار بالاتری فراهم کند. پروژه SQD Portal با معرفی یک معماری پردازش موازی غیرمتمرکز، محدودیت های سرعت و کارایی در شبکه Subsquid را برطرف می کند. در این سیستم، هر پرس و جو به بخش های کوچک تقسیم شده و همزمان بین بیش از 3000 نود کارگر توزیع می شود تا پردازش موازی صورت گیرد.
این معماری با بهینه سازی های فنی مانند مهاجرت از پایتون به راست و استفاده از حافظه های میان گیر، سرعت کلی را ده ها برابر افزایش داده است. همچنین با معرفی قابلیت "Hotblocks" که داده های بلادرنگ بلاک های تأیید نشده را با داده های تاریخی ادغام می‌کند، کاربران می توانند تنها با یک درخواست به هر دو نوع داده دسترسی پیدا کنند و نیاز به استفاده جداگانه از نودهای RPC مرتفع شده است.
2. لایت اسکوئید (Light Squid) به عنوان راه حلی برای کاهش وابستگی به سرورهای متمرکز و پایین آوردن هزینه های زیرساختی در شبکه Subsquid معرفی شده است. این پروژه امکان دریافت و ذخیره سازی مستقیم داده ها از شبکه SQD را در محیط محلی کاربر فراهم می کند. این معماری نه تنها دسترسی بی وقفه به داده ها را حتی در حالت آفلاین ممکن می سازد مشابه قابلیت نمایش آفلاین فیدها در پلتفرم هایی مانند اینستاگرام بلکه نیاز به سرورهای واسطه پرهزینه مانند PostgreSQL را نیز از بین می برد.
هدف لایت اسکوئید، توانمند سازی توسعه دهندگان برای ایجاد تجربیات کاربری روان تر در برنامه های غیرمتمرکز، بدون پیچیدگی های مدیریت زیرساخت های سنتی است. اگرچه این سیستم جایگزین کامل مدل های سرورمحور نمی شود و داده ها همچنان از طریق یک شبکه توزیع شده تأمین می گردند اما با ارائه قابلیت ایندکس گذاری محلی، گامی مهم در جهت تمرکززدایی و بهبود دسترسی به داده های بلاک چین محسوب می شود.
آینده شبکه ساب اسکوئید
شبکه ساب اسکوئید با هدف پر کردن شکاف زیرساختی موجود در مدیریت داده های پراکنده وب 3، در حال ایجاد یک لایه داده استاندارد و یکپارچه است. این پلتفرم نه تنها داده های درون زنجیره، بلکه اطلاعات خارج از زنجیره شامل تراکنش های مالی، فعالیت در شبکه های اجتماعی و داده های شرکتی را نیز ادغام می کند تا یک محیط تحلیلی جامع ایجاد نماید. در این چشم انداز، Subsquid قصد دارد نقش پایگاه داده اسنوفلیک را در اکوسیستم دیجیتال ایفا کند و تبدیل به زیربنای اصلی دسترسی و تحلیل داده در فضای غیرمتمرکز شود.
نظر بدهید