دیفای بیت کوین یا BTCFi، اکوسیستمی از خدمات مالی غیرمتمرکز (مانند وام دهی، استقراض و ترید) است که بر پایه شبکه بیت کوین و لایه های دوم آن ساخته شده است. به بیان ساده، بی تی سی فای این امکان را فراهم می‌کند که علاوه بر نگهداری بیت کوین، از آن به عنوان یک دارایی فعال برای کسب درآمد و مشارکت در اقتصاد دیجیتال استفاده کنید. در این مقاله به بررسی چیستی، مکانیسم های عملکرد، پروتکل های کلیدی و تمایزهای BTCFi با دیفای اتریوم پرداخته می شود.
بی تی سی فای (BTCFi) چیست؟
بی تی سی فای به طیفی از خدمات مالی غیرمتمرکز اشاره دارد که بر پایه شبکه اصلی بیت کوین یا لایه های مقیاس پذیر آن (نظیر لایتنینگ یا ساید چین ها) اجرا می شوند. این اکوسیستم امکان انجام فعالیت هایی مانند وام دهی، استقراض، معامله و حتی ایجاد دارایی های دیجیتال نوآورانه را مشابه آنچه در اتریوم شاهد هستیم اما برای بزرگ ترین دارایی رمزنگاری جهان فراهم می کند. به زبان ساده، بی تی سی فای به دارندگان بیت کوین اجازه می دهد بدون نیاز به فروش دارایی خود، از آن به صورت فعال در کسب سود استفاده کنند.
برای مثال، شما می توانید بیت کوین خود را به عنوان وثیقه قرار داده و وام دریافت کنید، آن را در استخرهای نقدینگی سرمایه گذاری کنید یا از طریق مکانیسم های سهامداری غیرفعال (staking) درآمد ایجاد کنید همه این عملیات به شکل خودکار، بدون واسطه و با حفظ مالکیت دارایی شما انجام می شوند. به این ترتیب، دیفای بیت کوین نه تنها فرصت های مالی جدیدی خلق می کند، بلکه امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه اصلی بیت کوین را نیز تقویت می نماید.
دلایل محبوبیت سریع بی تی سی فای
1. حجم عظیم سرمایه و نقدینگی؛ بیت کوین با دارا بودن بزرگترین ارزش بازار در میان ارزهای دیجیتال، منبع سرمایه ای بی نظیری را نمایندگی می کند. حتی انتقال بخش کوچکی از این دارایی به اکوسیستم بی تی سی فای می تواند نقدینگی بسیار قابل توجهی ایجاد کند. در حالی که سرمایه گذاران پیش از این برای کسب سود مجبور به استفاده از توکن های رپدشده (مانند WBTC) در زنجیره های دیگر (عمدتا اتریوم) بودند، حال با توسعه زیرساخت های دیفای روی شبکه بیت کوین، زمینه برای بازگشت این سرمایه و فعالیت در محیطی بومی فراهم شده است.
2. امنیت و پایداری بی همتای شبکه؛ شبکه اصلی بیت کوین به دلیل معماری غیرمتمرکز و قدرت هشینگ بسیار بالا، امن ترین و باثبات ترین زیرساخت جهان رمزنگاری محسوب می شود که هیچ گاه در سطح پروتکل آن خللی ایجاد نشده است. مشکلات مکرر شبکه های رقیب (از جمله قطعی های طولانی مدت در شبکه هایی مانند سولانا)، نیاز مبرم به میزبانی خدمات مالی حیاتی بر روی یک پایه امن و مقاوم را آشکار کرده است. این مزیت رقابتی کلیدی، اعتماد زیادی برای ساخت برنامه های دیفای بر روی بیت کوین ایجاد می کند.
3. با ظهور فناوری های نوین و رفع محدودیت های تاریخی، اکوسیستم دیفای بیت کوین شاهد رشد انفجاری بوده است. راه حل های مقیاس پذیری و پلتفرم های قرارداد هوشمند مانند روت استاک که با مکانیسم مشارکت در استخراج ادغام شده به نرخ پذیرش 81% در سه ماهه اول 2025 دست یافته و ارزش کل دارایی های قفل شده (TVL) آن به حدود 172 میلیون دلار رسیده است امکان اجرای برنامه های دیفای پیشرفته روی بیت کوین را فراهم کرده اند.
4. این پیشرفت ها همراه با افزایش عرضه بیت کوین در اختیار دارندگان بلندمدت، ورود موسسات مالی و تشکیل ذخایر استراتژیک، محرک های اصلی رشد بوده اند؛ به طوری که TVL در اکوسیستم بی تی سی فای تنها در یک سال گذشته بیش از %2767 افزایش یافته است. همکاری های استراتژیک با پلتفرم های میان زنجیره ای پیشرو مانند لیرزرو (LayerZero) و میسون فایننس (Meson Finance) نیز زمینه را برای توسعه بیشتر و یکپارچگی بین زنجیره ای فراهم کرده است.
پروتکل های کلیدی در اکوسیستم بی تی سی فای
استکس (Stacks): یک لایه مستقل و مبتکر در اکوسیستم بی تی سی فای است که از طریق مکانیزم اجماع «اثبات انتقال» (Proof-of-Transfer یا PoX)، امنیت و قطعیت تراکنش های خود را به شبکه اصلی بیت کوین متصل می‌کند. این پلتفرم با استفاده از زبان برنامه نویسی امن Clarity، از اجرای قراردادهای هوشمند، ایجاد توکن های غیرمثلی (NFT) و توسعه برنامه های مالی غیرمتمرکز پشتیبانی می کند. توکن بومی این شبکه با نام STX، علاوه بر کاربرد در پرداخت کارمزدها و مشارکت در حاکمیت، به دارندگان این امکان را می دهد تا از طریق فرآیند استکینگ، با قفل کردن دارایی های خود، پاداش به شکل بیت کوین دریافت نمایند.
روت استاک (Rootstock): یک زنجیره جانبی بیت کوین با قابلیت قرارداد هوشمند است که از طریق استخراج ادغام شده، امنیت خود را از شبکه اصلی می گیرد. این پلتفرم با پشتیبانی از ماشین مجازی اتریوم (EVM)، به توسعه دهندگان اجازه می دهد برنامه های سالیدیتی خود را مستقیما روی بیت کوین اجرا کنند. کاربران با قفل کردن بیت کوین، توکن RBTC دریافت می‌کنند که برای پرداخت کارمزد و تعامل با برنامه های دیفای استفاده می شود. تمامی عملیات مالی شامل وام دهی، معامله و تسویه، نهایتا با بیت کوین انجام می پذیرد.
ساورین (Sovryn): یک پلتفرم دیفای بومی بیت کوین است که بر بستر روت استاک فعالیت می کند. این پلتفرم خدمات مالی کاملی شامل معاملات مارجین، وام دهی، مبادله استیبل کوین و استراتژی های سود خودکار ارائه می دهد. تمامی عملیات در ساورین با بیت کوین و توکن RBTC به عنوان ارزهای پایه انجام می شود. این پلتفرم همچنین با عرضه استیبل کوین های مبتنی بر بیت کوین مانند DOC و DLLR، نقش بیت کوین را به عنوان وثیقه در اکوسیستم دیفای تقویت می کند.
شبکه لایتنینگ: این شبکه با ایجاد کانال های پرداخت خارج از زنجیره، انتقال سریع و کم هزینه بیت کوین را ممکن ساخته است. دارایی های تپروت که بر پایه این شبکه توسعه یافته اند، امکان صدور و انتقال توکن هایی مانند استیبل کوین ها را روی بیت کوین فراهم می‌کنند. در سال 2025، شرکت تتر با بهره گیری از این پروتکل، قصد خود برای صدور تتر روی شبکه بیت کوین را اعلام کرد. این تحول، انتقال پایدار، مقرون به صرفه و سریع استیبل کوین ها را روی امن ترین بستر بلاک چینی جهان ممکن ساخته است.
مقایسه دیفای بیت کوین و دیفای اتریوم
با وجود اشتراک در هدف اصلی یعنی ایجاد خدمات مالی غیرمتمرکز، دیفای بیت کوین (BTCFi) و دیفای اتریوم از نظر معماری، بلوغ اکوسیستم و مدل امنیتی تفاوت های بنیادینی دارند. اتریوم با قراردادهای هوشمند بومی، اکوسیستمی بالغ با نقدینگی عمیق، تنوع دارایی گسترده و ابزارهای توسعه فراوان ارائه می دهد، در حالی که بیت کوین با تکیه بر امنیت بی نظیر شبکه اصلی خود و از طریق لایه های جانبی مانند روت استاک، استکس و شبکه لایتنینگ، به تدریج قابلیت های دیفای را اضافه می کند.
مدل امنیتی BTCFi عمدتا بر اثبات کار بیت کوین یا استخراج ادغام شده متکی است و اگرچه از نظر تنوع خدمات و نقدینگی در مراحل اولیه قرار دارد، اما تمرکز آن بر استفاده از بیت کوین به عنوان دارایی پایه و مالکیت کامل کاربر بر دارایی ها، موقعیت منحصر به فردی برای آن ایجاد کرده است. در مقابل، اتریوم با حرکت به سمت اثبات سهام و توسعه لایه های دوم، به دنبال افزایش مقیاس پذیری و کاهش هزینه ها است.
نظر بدهید