رشد و توسعه زیرساخت های صنعتی و اقتصادی در ایران و همچنین نیاز کشور به خودکفایی در انجام پروژه های عمرانی باعث به وجود آمدن شرکت های کوچک و بزرگ پیمانکاری در دهه های گذشته شده است و همواره این شرکت ها را می. توان به عنوان بازوهای اجرایی دولت معرفی کرد؛ به این معنا که دولت های مختلف برای انجام پروژه های مد نظر خود نمی توانند به صورت مستقیم عمل کنند و همین موضوع باعث استفاده از ظرفیت شرکت های پیمانکاری شده است؛ بنابراین در این مقاله به معرفی گروه پیمانکاری صنعتی در بازار سرمایه می پردازیم.
تاریخچه گروه پیمانکاری صنعتی
در چند دهه اخیر و همراه با افزایش درآمدهای نفتی در ایران، توسعه زیرساخت ها و فعالیت های عمرانی نیز سرعت بیشتری گرفت و دولت ها همواره بخش بزرگی از پروژه های خود را به شرکت های پیمانکاری واگذار می کردند و از طرف دیگر سودآوری مناسب این پروژه ها برای پیمانکاران باعث به وجود آمدن شرکت های بسیار زیادی در حوزه پیمانکاری صنعتی شده است.
عوامل موثر در گسترش شرکت های پیمانکاری صنعتی
عوامل متعددی در به وجود آمدن شرکت های پیمانکاری صنعتی نقش داشته است؛ اگرچه شرکت های پیمانکاری صنعتی در قبل از انقلاب نیز فعالیت داشته اند، اما نقطه عطف آن ها را می توان در وقوع انقلاب اسلامی و پس از آن در جنگ تحمیلی جستجو کرد؛ به این معنا که پیش از انقلاب به دلیل روابط گسترده ای که با کشورهای خارجی به وجود آمده بود، بسیاری از پروژه های عمرانی و خدمات صنعتی توسط متخصصان خارجی انجام می شد و با وقوع انقلاب اسلامی، اکثر این مهندسان و تکنسین ها از ایران خارج شدند و زمینه برای تاسیس شرکت های پیمانکاری صنعتی به وجود آمد.
پس از آن نیز با شروع جنگ تحمیلی و شرایط حساس به وجود آمده در آن زمان، شرکت ها ناچار به خودکفایی در زمینه های گوناگون شدند و همین عامل باعث به وجود آمدن شرکت های فعال در این حوزه شد و پس از جنگ نیز، برای بازسازی خرابی های ناشی از آن، شرکت های پیمانکاری روز به روز گسترش یافتند.
تشکیل گروه پیمانکاری صنعتی در بازار سرمایه
بنابراین زمینه های لازم برای فعالیت شرکت های پیمانکاری صنعتی در سالیان گذشته فراهم شده بود و این گسترس و توسعه به بازار سرمایه نیز نفوذ کرد و باعث به وجود آمدن گروه پیمانکاری صنعتی شد؛ اگرچه شرکت های بسیار زیادی در این حوزه فعالیت می کنند اما آنطور که شایسته است این گروه در بورس از ارزش بازار بالایی برخوردار نیست و تنها چند شرکت محدود در آن پذیرش شده اند که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
شرکت های پذیرفته شده در گروه پیمانکاری صنعتی
به لحاظ تعداد شرکت های پذیرفته شده، این گروه به عنوان یکی از کوچکترین گروه های بازار سرمایه شناخته می شود و در حال حاضر تنها 5 نماد در گروه پیمانکاری صنعتی پذیرفته شده اند؛ این نمادها عبارت اند از:
- صنعتی دريايی ايران (خصدرا)- بازار پايه زرد فرابورس
- مهندسی ساختمان تاسيسات راه آهن (بالاس)- بازار دوم فرابورس
- سرمایه گذاری پتروشيمی ساختمان خليج فارس (وپسا)- بازار پايه زرد فرابورس
- طراحی و احداث صنايع تكاپو (تكاپو)- بازار سوم فرابورس
- نوسازی صنايع ايران (نوسازی صنايع)- بازار سوم فرابورس
نکته اول: توجه داشته باشید که نمادهای «تکاپو» و «نوسازی صنایع»، فقط در بازار سرمایه درج نماد شده اند و عرضه اولیه آن ها صورت نگرفته است و تنها 3 نماد خصدرا، وپسا و بالاس در این گروه فعال هستند.
نکته دوم: همانطور که مشاهده کردید همه شرکت های فعال در گروه پیمانکاری صنعتی در بازار های مختلف فرابورس پذیرفته شده اند و هیچ شرکت فعال در حوزه پیمانکاری صنعتی در بورس اوراق بهادار تهران وجود ندارد.
با توجه به فعالیت 3 شرکت در گروه پیمانکاری صنعتی، در ادامه به بررسی هرکدام از این شرکت ها می پردازیم.
شرکت صنعتی دریایی ایران، بزرگترین شرکت فعال در گروه پیمانکاری صنعتی
شرکت صنعتی دریایی ایران با ارزش بازار بیش از 5500 میلیارد تومان، بزرگترین شرکت فعال در این گروه است. این شرکت در سال 1347 و با هدف ساخت و تعمیر کشتی در بوشهر فعالیت خود را آغاز کرد و در حال حاضر در زمینه طـراحی، سـاخت و نصب تاسيسات فـرا ساحلی نـفت و گـاز، كشتی سازی، ساخت پايانه های نفتی، بندرگاه ها، حفاظت ساحلی، بنـدرسازی و پروژه های زيربنايی فعال است.
خدمات شرکت صنعتی دریایی ایران
حوزه فعالیت شرکت صنایع دریایی ایران بسیار گسترده است؛ اما به طور کلی این فعالیت ها را می توان شامل موارد زیر دانست:
- ساخت و تعمیر انواع کشتی ها شامل کانتينربر، نفت کش، يدک کش، لوله گذار و...
- ساخت سکوهای حفاری دريایی (نيمه شناور و خود بالابر)
- ساخت و نصب انواع سکوهای ثابت دريایی نفت و گاز (فرآورش، سرچاهی، زيست و … )
- لوله گذاری و کابل گذاری در دريا
- احداث تاسيسات فرآورشی و پالايشگاهی نفت، گاز و پتروشیمی
- احداث خطوط لوله نفت و گاز در خشکی
- اجرای طرح های زيربنايی عظيم
- اجرای سازه های فولادی مقياس بزرگ
- احداث بندر و پایانه بارگیری فرآورده های نفتی
سهام شرکت صنعتی دریایی ایران
این شرکت در سال 1391 در بازار سرمایه پذیرفته شد و در حال حاضر با نماد «خصدرا» در بازار پایه زرد فرابورس معاملات خود را انجام می دهد. شرکت شهریار مهستان با 8.7 درصد و شرکت مهندسی پترو تدبیر پارس با در اختیار داشتن 8.4 درصد از سهام شرکت صنایع دریایی ایران، به عنوان بزرگترین سهامداران آن شناخته می شوند.
شرکت مهندسی ساختمان تاسیسات راه آهن (بالاست)
این شرکت تحت عنوان «راه آهن سنگ» در سال 1372 فعالیت خود را آغاز کرد و سپس نام خود را به شرکت «مهندسی ساختمان و تاسیسات راه آهن» تغییر داد و زمینه فعالیت آن در حوزه ساختمان سازی، تعمیر و نگهداری ساختمان، احداث پل، زیرسازی و روسازی راه آهن است.
خدمات شرکت مهندسی ساختمان تاسیسات راه آهن
حوزه فعالیت این شرکت را می توان شامل موارد زیر دانست:
- بهسازی خطوط راه آهن
- زیرسازی خطوط راه آهن
- روسازی خطوط راه آهن
- بازسازی و نوسازی خطوط راه آهن
- روسازی اسلب ترک
- راه سازی
- محوطه سازی و ابنیه
- ابنیه خاص و کوچک
محصولات شرکت مهندسی ساختمان تاسیسات راه آهن
این شرکت علاوه بر ارائه خدمات در حوزه راه آهن، برخی از محصولات و تجهیزات مورد نیاز در این صنعت را نیز فراهم می کند؛ این محصولات عبارت اند از:
- سنگ بالاست
- بیس
- تراورس
- اسلب ترک
سهام شرکت مهندسی ساختمان تاسیسات راه آهن
این شرکت در سال 1383 در گروه پیمانکاری صنعتی بازار سرمایه پذیرفته شد و در حال حاضر با نماد «بالاس» در بازار دوم فرابورس معامله خود را انجام می دهد و ارزش بازار آن بالغ بر 428 میلیارد تومان است. شرکت گروه مالی بانک مسکن با در اختیار داشتن بیش از 55 درصد سهام شرکت مهندسی ساختمان تاسیسات راه آهن، به عنوان بزرگترین سهامدار آن شناخته می شود.
شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی ساختمان خلیج فارس
شرکت سرمایه گذاری حافظ اعتماد در سال 1383 و با سرمایه اولیه 10 میلیون تومان به ثبت رسید و نام آن در سال 1394 به شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی ساختمان خلیج فارس تغییر یافت و همچنین ساختار آن از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شد. لازم به ذکر است که این شرکت در سال 1391 در بازار سرمایه پذیرفته شده بود.
خدمات شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی ساختمان خلیج فارس
حوزه اصلی فعالیت این شرکت در زمینه اجاره و نصب تجهیزات سنگین پتروشیمی است؛ اما علاوه بر این حوزه، در موضوعات دیگر نیز فعال است که عبارت اند از:
- تجهیزات و مهندسی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- طراحی، ساخت و نصب سازه های سنگین و سبک
- سرمایه گذاری در حوزه املاک
- واردات، صادرات، بازاریابی و عاملیت فروش
- حمل و نقل
سهام شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی ساختمان خلیج فارس
این شرکت در سال 1391 در بازار سرمایه پذیرفته شد و هم اکنون معاملات سهام آن با نماد «وپسا» در بازار پایه زرد فرابورس انجام می شود و ارزش بازار آن در حدود 419 میلیارد تومان است. شرکت عمران سرمایه آیریک خزر با در دست داشتن بیش از 71 درصد سهام شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی خلیج فارس، به عنوان بزرگترین سهامدار آن ایفای نقش می کند.
عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فعال در گروه پیمانکاری صنعتی
همانطور که از اسم گروه پیمانکاری صنعتی مشخص است، حوزه فعالیت شرکت های این گروه انجام پروژه های عمرانی و پیمانکاری است و روند سودسازی آن ها نیز کاملا تحت تاثیر این پروژه ها است و عوامل مختلفی بر حاشیه سود آن ها تاثیر دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
بودجه های عمرانی
در تدوین بودجه سالیانه، دولت برای انجام پروژه های عمرانی، منابعی را اختصاص می دهد و این منابع متناسب با میزان درآمدهای دولت ممکن است تغییر کند؛ چرا که معمولا در زمانی که کسری بودجه زیاد است، اولین بخشی که تخصیص منابع آن کاهش پیدا می کند، بودجه عمرانی کشور است. از طرف دیگر شرکت های فعال در گروه پیمانکاری صنعتی همواره به عنوان مجری طرح های عمرانی دولت عمل می کنند؛ بنابراین اگر پروژه های عمرانی در کشور با کاهش روبرو شود، قطعا سودآوری این شرکت ها نیز دچار افت می شود.
تحریم های اقتصادی
یکی از گروه هایی که به شدت از تحریم های اقتصادی آسیب دید، گروه پیمانکاری صنعتی بود؛ به این دلیل که فرصت های جذب سرمایه گذاری و فعالیت های مشترک پیمانکاری با شرکت های خارجی محدود شد و از طرف دیگر واردات تجهیزات مورد نیاز این شرکت ها در دوران تحریم امکان پذیر نیست و همین موضوع باعث کاهش فعالیت های آن ها می شود و در بلندمدت حاشیه سود این شرکت ها را با افت همراه می کند.
انحصار
یکی از مزیت های شرکت های فعال در این حوزه، انحصار موضوع فعالیت های آن هاست و با توجه به عدم همکاری اقتصاد ایران با کشورهای دیگر، در حال حاضر امکان ورود شرکت های پیمانکار خارجی به ایران وجود ندارد و همین موضوع باعث انحصار در این صنعت شده است.
نکته: سودآوری شرکت های فعال در گروه پیمانکاری صنعتی را بایستی مطابق با پروژه هایی که در دست اجرا دارند، بررسی کرد و این سودآوری ممکن است با افت و خیزهایی همراه باشد. بنابراین نوع ارزش گذاری و تحلیل شرکت های فعال در این گروه با شرکت های تولیدی و...متفاوت است.
جمع بندی
بنابراین دانستیم که گروه پیمانکاری صنعتی، یکی از گروه های کوچک بازار سرمایه محسوب می شود و عمده ارزش بازار این گروه به معاملات شرکت صنعتی دریایی ایران «خصدرا» بستگی دارد و برای سرمایه گذاری در این گروه بهتر است پروژه های پیمانکاری این شرکت ها مورد پردازش قرار بگیرد.
نظر بدهید