شاخص دلار یا DXY چیست؟

امروزه کشور آمریکا یکی از غول های اقتصادی جهان در بین کشورهای دیگر شناخته می شود. در میان بانک ‌های مرکزی و دولت‌ ها، دلار آمریکا به ‌عنوان ارز ذخیره و پرکاربردترین ارز جهان شناخته شده زیرا یکی از ارزشمندترین پول های جهان محسوب می شود؛ لذا شاخص دلار از اهمیت بالایی برخوردار است و اقتصاد جهان وابستگی بسیار زیادی به این ارز دارد. البته اقتصاد قوی این کشور در این موضوع بی تاثیر نیست از همین رو به‌ دلیل سابقه طولانی در ثبات سیاسی و اقتصادی ایالات‌ متحده، واحد پولی این کشور به پیشروترین ارز جهان تبدیل شده است و بسیاری از معاملات بین المللی از طریق این ارز صورت می گیرد و هر گونه کاهش یا افزایش ارزش آن می تواند بر اقتصاد جهان تاثیرگذار باشد. بهتر است بدانید DXY به‌ عنوان شاخص دلار آمریکا قدرت و ضعف این واحد ارزی را منعکس می ‌کند و برای قیمت ‌گذاری بسیاری از کالاها استفاده می‌ شود. ما در این مقاله به تاثیر شاخص DXY بر بازار کریپتو می پردازیم و آن را تحلیل می کنیم. 

مفهوم شاخص دلار چیست؟

 شاخص DXY در واقع همان شاخص دلار آمریکا (Dixie) است، ارز آمریکا یکی از ارزشمندترین ارزهای جهان است و این شاخص ارزش پول ایالات ‌متحده آمریکا (USD) را اندازه‌ گیری می‌ کند و میزان ارزش آن را معلوم می کند. این شاخص DXY آمریکا را در مقایسه با سبدی از میانگین وزنی 6 ارز بزرگ جهان یعنی یورو (EUR) با 57.6 درصد، ین ژاپن (JPY)، پوند انگلیس (GBP)، دلار کانادا (CAD)، کرون سوئد (SEK) و فرانک سوئیس محاسبه و اندازه‌ گیری می ‌کند.

ارزهایی مانند یورو، ین ژاپن، پوند انگلیس، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس یکی از با ارزش ترین ارزهای جهان محسوب می شوند. همانطور که می دانید، این 6 ارز مربوط به سایر کشورهای باثبات سیاسی و اقتصادی در جهان است و این کشورها نقش بسیار پر رنگی در اقتصاد جهان دارند و اقتصاد جهان به این ارزها وابسته است. از آنجا ‌که یورو بعد از دلار آمریکا، دومین ارز پیشرو در جهان محسوب می‌شود و از میان این ارزها ارزش بیشتری دارد، در مقایسه با 5 ارز دیگر این سبد، بیشترین وزن را در شاخص DXY دارد و در پله دوم قرار می گیرد.

شاخص دلار یکی از تاثیرگذارترین شاخص های جهان است. شروع استفاده از این شاخص، با کنارگذاشتن استاندارد طلا همراه شده و یکی از مهم‌ ترین شاخص‌ ها در جهت ‌گیری قیمت‌ هاست و تاثیر بسیار زیادی در تغییرات قیمت ها دارد. از این رو اگر شاخص مذکور روند صعودی داشته باشد در این صورت تغییرات اساسی در دلار آمریکا ایجاد می شود و ارزش دلار آمریکا بالا می ‌رود و در مقابل آن سایر ارزها تضعیف می‌ شوند. برعکس این حالت نیز صادق است؛ یعنی اگر شاخص DXY روند نزولی پیدا کند، ارزش سایر ارزها بالا می‌ رود و دلار تضعیف می ‌شود و قیمت آن کاهش پیدا می کند این موضوع می تواند بر اقتصاد تاثیر بگذارد و درنهایت نیز قیمت مواد خام در جهان بالا می‌ رود.

تاریخچه شاخص DXY

در رابطه با تاریخچه شاخص DXY اینگونه می توان گفت که این شاخص اندکی پس از انحلال توافقنامه Bretton Woods Agreement ایجاد شده و مورد استفاده قرار گرفت. معاملات این شاخص از سال 1973 شروع و بر پایه 100 قرار گرفته شده است. براساس قراردادی که در سال 1944 منعقد شد، اقتصادهای جهان به توافق رسیدند که موجودی خود را بر مبنای دلار آمریکا که در آن زمان ارز ذخیره بود، تسویه کنند. از آن تاریخ، دلار آمریکا به عنوان یکی از ارزشمندترین ارزهای جهان شناخته شد و مورد استفاده بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفت؛ به ‌این ‌ترتیب در آن زمان تبدیل هر انس طلا با 35 دلار آمریکا امکان ‌پذیر بود.

شاخص DXY از آغاز شکل ‌گیری تاکنون، با افزایش و کاهش شدیدی همراه بوده است و شکل ثابت به خود نگرفته است. در طول 6 سال گذشته، شاخص دلار آمریکا در محدوده 90 تا 100.2 و در ژانویه سال 2020، حدود 96 بوده است. این شاخص در سال 1984 با ارزشی نزدیک به 165 بالاترین حد و در سال 2007 با ارزشی نزدیک به 70 کمترین حد را به ثبت رسانده است.

نکات مهم درباره شاخص دلار

 تصمیم ‌های بانک مرکزی آمریکا و اروپا بیشترین میزان تاثیر را بر روی شاخص DXY بر جای می گذارند.

ارزش شاخص DXY در واقع میزان ارزش دلار آمریکا را در بازار جهانی نشان می دهد. 

ارزش مواد خام مانند نفت و طلا در دنیا به روند شاخص DXY بستگی دارد.

ارزش مواد خام و این شاخص رابطه عکس با یکدیگر دارند.

سایر ارزهای مورد معامله در جهان به این شاخص وابسته هستند و کاهش یا افزایش قیمت این ارزش بر روی تمام ارزهای جهان تاثیر می گذارد.

این شاخص ابتدا بر پایه 100 قرار گرفت و از آن زمان به بعد، مقادیر به این پایه وابسته شدند.

 شاخص دلار از عوامل کلان اقتصادی مانند افزایش و کاهش تورم در دلار و 6 ارز خارجی موجود در سبد و همچنین رکود و رشد اقتصادی در این کشورها تأثیر می‌ گیرد.

شاخص دلار و بازار ارزهای دیجیتال

ارزهایی مانند بیت ‌کوین که در گذشته وضعیت قابل قبولی نداشتند و دیگر ارزهای موجود در جهان در دو سال گذشته و پس از شیوع ویروس کرونا در وضعیت مطلوبی قرار گرفته ‌اند. اگرچه ارزش دلار از سایر ارزهای جهان مانند یورو و پوند در سطح پایین‌ تری است، تاکنون باثبات بوده و وضعیت خوبی نسبت به سایر ارزها داشته است.

در گذشته بسیاری از معامله گران از دلار برای معاملات خود استفاده می کردند. پیش از اینکه پول مؤسسات به سمت بازار کریپتوکارنسی سرازیر شود و این بازار با رونق چشم گیری مواجه شود، بیشتر معامله‌ گران ثروتمند از دلار آمریکا استفاده می ‌کردند و شاخص دلار توسط ردیاب‌ ها بادقت رصد نمی‌شد و نظارت دقیقی بر روی شاخص DXY وجود نداشت. اکنون با ورود پول به بازار کریپتوکارنسی وضعیت تغییر کرد و این موضوع نشان ‌دهنده رابطه عمیق میان دلار و بیت ‌کوین است؛ در نتیجه هرچه پول بیشتری از مؤسسات به سمت بازار بیت ‌کوین وارد شود، همبستگی بیشتری میان دلار و بیت ‌کوین ایجاد خواهد شد.

در جهان امروزی بازارهای مالی بسیار پیشرفت کرده اند و اقتصاد جهانی نیز به این بازارها وابسته است. در حال حاضر کشمکش زیادی میان حامیان ارز فیات و ارزها به وجود آمده و این امر سؤال مهمی را مطرح کرده است که کدام واحد پولی از دیگری پیروی می ‌کند؟ این سوال مطرح می شود که آیا دلار از بیت ‌کوین پیروی می کند یا بیت ‌کوین از دلار پیروی می کند؟ همانطور که می‌ دانید، قدمت به وجود آمدن دلار بیشتر از بیت کوین است و دلار قبل از بیت کوین ایجاد شده است؛ اما بیت ‌کوین به‌ عنوان یک واحد پولی جدید، تنها 13 سال پس از تأسیس، یک سیستم قدرتمند، مستقل و خصوصی ایجاد کرده و تهدیدی برای مختل ‌شدن سیستم مالی سنتی به ‌حساب می‌ آید. به نظر می رسد این واحد پولی جدید، در آینده نه چندان دور موجب حذف سیستم مالی سنتی می شود و جایگزین کامل این سیستم خواهد شد زیرا امروزه سیستم مالی سنتی جوابگو نیست و اقتصاد جهانی نیازمند یک سیستم مدرن و جدید است.

بهتر است برای درک درست این ارتباط و همبستگی، قبل از هر چیزی ابتدا مفهوم پول را تعریف کنیم. FED و سایر بانک ‌های مرکزی در جهان جز کشور پاناما، ارز فیات کشور خود را به‌ عنوان یک پول رایج قانونی معرفی می‌ کنند. پول رایج کشورها وسیله‌ ای برای مبادله‌ است که لزوماً همه آنها پشتوانه طلا ندارند.

بیت ‌کوین در مقابل دلار

امروزه به دلیل برخی از اشتباهات موجود در رابطه با بیت کوین به‌ دلیل نقض ‌نشدن قوانین موجود در قانون اساسی، به ‌ویژه در کشورهای دموکراتیک، بیت ‌کوین به‌ عنوان یک کالا در نظر گرفته می‌ شود و این واحد جدید پولی را به عنوان یک کالا می پذیرند. با این ‌حال برخی شرکت‌ های ارائه ‌دهنده کالا و خدمات مانند تسلا، بیت ‌کوین را به ‌عنوان روش پرداخت پذیرفته‌ اند و از بیت کوین به عنوان یک واحد پولی جدید استفاده می کنند. تنها 13 سال پس از شکل‌ گیری، بیت ‌کوین مانند دلار به ‌منزله یک «استاندارد پرداخت معوق» استفاده شده و در نتیجه آن دلار و ارز، هر دو برای انجام معاملات در دسترس قرار گرفته‌ اند.

چون دلار قدمت بسیار زیادی نسبت به بیت کوین دارد با این ‌حال، دلار در مقایسه با بیت ‌کوین از لحاظ گستردگی و عمق بازار پیشتاز است و بیشتر مورد استفاده معامله گران قرار می گیرد؛ به‌ طوری ‌که در بازار FX روزانه بیش از 5 تریلیون دلار معامله انجام می ‌شود و همین امر موجب پیشتازی دلار شده است. با وجود اینکه بیت ‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال در پلتفرم صرافی ‌های دیجیتال برای معامله در دسترس هستند، عمدتاً از سوی دولت ‌های تنظیم نشده‌ اند؛ اما این موضوع مانع مشارکت سرمایه ‌گذاران نشده و ارز راهی برای سرمایه‌ گذاری و انتقال دارایی توسط بسیاری از سرمایه ‌گذاران است. این روند سبب شده تا ارزش بازار بیت ‌کوین به بیش از 1.1 تریلیون دلار برسد.

در نتیجه این مبحث می توان فهمید که این ارزها بر پایه مقررات از پیش تعیین شده مورد استفاده قرار می گیرند و همانطور که ملاحظه کردید، دلار آمریکا (USD) و بیت ‌کوین (BTC) با وجود تفاوت‌ هایی که درباره عمق بازار و تنظیم و مقررات دارند، دارایی‌ های نقدی هستند که با وجود کاربردها و چارچوب ‌های معاملاتی مختلف، مورد استفاده کاربران قرار می ‌گیرند.

تاثیر شاخص دلار بر بازار کریپتوکارنسی

امروزه بیت کوین نقش بسیار پر رنگی در بازارهای مالی دارد، از موقعی که معاملات بیت کوین شکل گرفت ما همواره شاهد همبستگی منفی قیمت بیت ‌کوین با شاخص مذکور بوده‌ایم؛ اما در عین حال این همبستگی همواره منفی نبوده و در برخی مواقع مثبت می شود. وضعیت آن در بازه‌های کوتاه‌مدت همیشه واضح و مشخص نیست اما روند بلندمدت واضح و قابل تشخیص است؛ یعنی می ‌توان گفت اگر قیمت DXY کاهش پیدا کند، قیمت BTC افزایش می‌ یابد و بالعکس. پس قیمت این دو شاخص به یکدیگر وابسته است.

این وضعیت در هر چرخه یعنی از زمان پیدایش تا بازار صعودی (گاوی) اخیر در بازه مارس 2020 تا فوریه 2021 مشاهده می‌شود؛ برای ‌مثال افزایش شدید قیمت BTC در سال‌های 2010، 2011، 2013، 2017 و 2020-2021 با کاهش شدید شاخص دلار آمریکا مرتبط بوده است اما برعکس این حالت، در سال‌های 2014 و 2018 یعنی زمانی که شاخص DXY به‌ سرعت در حال افزایش بود، ارزش BTC در وضعیت نزولی قرار داشت.

اگر به شاخص هم بستگی یا همان نمودار آبی توجه کنید می بینید که در بازه زمانی روزانه در 1.5 سال گذشته، شاهد رابطه ظریف ‌تری خواهید بود. البته هم ‌بستگی منفی تا اوایل سال 2021 ادامه پیدا کرده (مستطیل آبی) و پس از آن، نمودار پیچیده‌ تر شده است؛ به ‌این ‌ترتیب که در بیشتر مقاطع، هیچ همبستگی را نشان نمی‌ دهد یا نشان ‌دهنده هم‌ بستگی منفی و مثبت بسیار کمی بوده است.

در این مدت، بیت ‌کوین افزایش قیمتی تاریخی خود را در آوریل (دایره نارنجی) ثبت و سپس اصلاح سه ‌ماهه ‌ای را در ماه می تا جولای 2021 آغاز کرد.

پس از پایان اصلاحیه بیت ‌کوین، هر دو نمودار DXY و BTC حرکت صعودی و به سمت بالا داشتند، اما بار دیگر این حرکت براساس یک هم ‌بستگی عمدتاً منفی ادامه پیدا کرد. جالب است بدانید اوج این هم‌ بستگی‌ های منفی (خط‌چین قرمز)، معمولاً در پایین ‌ترین سطح قیمت BTC (خطوط عمودی آبی) قرار می ‌گیرند. این حالت به ‌تازگی در 4 دسامبر 2021، یعنی زمانی که هم‌ بستگی BTC به منفی 85 درصد رسید، دیده شد.