بازار ساز خودکار چیست؟

می دانیم که در صرافی های غیرمتمرکز معامله به صورت همتا به همتا صورت می گیرد. اما شخصی را تصور کنید که در صرافی های غیرمتمرکز دائما برای کاربران قیمت بین دو دارایی را تعریف می کند و تامین نقدینگی مورد نیاز صرافی های غیرمتمرکز را انجام می دهد و از این طریق کارمزد کسب می کند. این شخص که یک ربات است، در واقع کار بازار ساز خودکار را برای صرافی های غیرمتمرکز یا DEX ها انجام می دهد.

بازارسازان خودکار (AMM) بخشی از اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند. آنها به جای بازار سنتی خریداران و فروشندگان، امکان داد و ستد دارایی های دیجیتال را به روشی بدون مجوز و خودکار با استفاده از استخرهای نقدینگی فراهم می کنند. کاربران AMM استخرهای نقدینگی را با توکن های رمزنگاری عرضه می کنند که قیمت آنها با یک فرمول ریاضی ثابت تعیین می شود. استخرهای نقدینگی را می توان برای اهداف مختلف بهینه کرد و ثابت می کند که ابزار مهمی در اکوسیستم DeFi هستند.

در یک پلتفرم صرافی سنتی، خریداران و فروشندگان قیمت‌های متفاوتی را برای یک دارایی پیشنهاد می‌کنند. وقتی سایر کاربران قیمت فهرست شده را قابل قبول می دانند، معامله ای را انجام می دهند و آن قیمت به قیمت بازار دارایی تبدیل می شود. سهام، طلا، املاک و مستغلات و اکثر دارایی های دیگر برای تجارت بر این ساختار بازار سنتی متکی هستند. با این حال، AMM ها رویکرد متفاوتی برای معاملات دارایی دارند.

AMM ها یک ابزار مالی منحصر به فرد برای اتریوم و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند. این فناوری جدید غیرمتمرکز است، همیشه برای تجارت در دسترس است و بر تعامل سنتی بین خریداران و فروشندگان متکی نیست. این روش جدید مبادله دارایی، ایده‌آل‌های اتریوم، کریپتو و فناوری بلاک چین را به طور کلی تجسم می‌دهد: هیچ نهادی سیستم را کنترل نمی‌کند و هر کسی می‌تواند راه‌حل‌های جدیدی بسازد و مشارکت کند. با این مقدمه تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

بازار ساز خودکار (Automated Market Maker)

ظهور بازار ساز خودکار (AMM) در صرافی های غیرمتمرکز باعث رشد چشمگیر DEX ها شد. قبل استفاده از AMM ها، صرافی های غیر متمرکزی مانند صرافی یونی سواپ، از سیستم Order Book استفاده می کردند. اما هم اکنون صرافی های غیرمتمرکزی زیادی همچون بالانسر و بایننسDEX از این سیستم فوق العاده استفاده می کنند. 

مفهوم بازار ساز خودکار: فرض کنیم در یک صرافی غیرمتمرکز سفارشات خرید یا فروش برای یک ارز دیجیتال خاص، به شدت بالا رفته است به صورتی که فشار عرضه یا تقاضا برای آن ارز دیجیتال باعث شده است که قیمت آن دستخوش تغییر و نوسان شود. همچنین این اتفاق باعث شده است که قیمت این ارز دیجیتال در این صرافی غیرمتمرکز با صرافی های دیگر اختلاف داشته باشد.

در چنین شرایطی صرافی ها از بازار ساز خودکار استفاده می کنند تا با این سیستم، نقدیندگی مورد نیاز تامین شود. در واقع بازارساز خودکار سفارشاتی متناسب با سفارشات موجود باز میکند تا خیال کابران از وجود خریدار یا فروشنده راحت شود. با کاری که AMMها انجام می دهند، اختلاف قیمت آن ارز دیجیتال در صرافی ها کنترل می شود. در طرف مقابل نیز بازار سازها کارمزدی در ازای انجام این کار دریافت می کنند.

شما می توانید با استفاده از بازار ساز خودکار بدون نیاز به اعتماد به شخص مقابل، معامله خود را انجام دهید. همچنین می توانید در یک استخر لیکوئیدیتی به تامین نقدیندگی بپردازید. این سیستم اجازه می دهد تا هر کس بتواند به عنوان یک سازنده بازار (Market Maker) عمل کند و کارمزد کسب کند.

مفهوم استخر نقدینگی در بازار ساز خودکار چیست؟

استخر نقدینگی یا استخر لیکوئیدیتی را شما می توانید انبوهی از وجوه تصور کنید که معامله گران می توانند با آن معامله کنند. تامین کنندگان نقدینگی یا بازار سازهای خودکار نیز با اضافه کردن نقدیگی به این استخر، کارمزد کسب می کنند.

اضافه کردن وجوه به استخر نقدینگی به این صورت می باشد که: به طور مثال صرافی غیر متمرکز یونی سواپ در ورژن 2، از معامله گران 0.3 درصد کارمزد کسب می کند و آن را به استخر نقدیندگی واریز میکند. سیاست صرافی ها، سیستم عامل ها و فورک ها با یکدیگر متفاوت می باشد، لذا ممکن است هر کدام از آن ها کارمزد بیشتر یا کمتری کسب کند تا با این کار تامین کنندگان را تشویق کنند تا به استخر لیکوئیدیتی آن ها جذب شوند.

برای یک استخر نقدینگی، مسئله حیاتی ورود بیشتر نقدینگی می باشد. هر چه قدر نقدینگی موجود در استخر لیکوئیدیتی بیشتر باشد، امکان اسلیپیچ سفارشات بزرگ تر، کم تر می باشد. در واقع افزایش نقدینگی در استخر نقدینگی موجب می شود، سفارشاتی که از طرف بازار ساز خودکار، متناسب با فرمول قیمت گذاری ایجاد شده است، تغییر کمتری ایجاد کند.

چگونه بازار ساز خودکار شویم؟

این کار بسیار ساده می باشد، کافیست کیف پول ارز دیجیتال خود را متصل کنید و تراکنش را تایید کنید. ابتدا وارد سایت پروتکل مورد نظر شوید و کیف پول ارز دیجیتال دیفای خود را به آن متصل کنید. ارز دیجیتال مور نظر خود را برای خرید یا فروش برگزینید. گزینه swap را انتخاب کنید و بعد از آن تراکنش را در کیف پول ارز دیجیتال خود تایید کنید.

تامین نقدینگی برای استخر لیکوئیدیتی همان حکم ترید کردن را دارد. به بخش liquidity provider رفته و مبلغ مورد نظر از هر ارز دیجیتالی را برای انتقال به استخر انتخاب کنید. بعد از این که تراکنش را در کیف پول ارز دیجیتال خود تایید کردید، یک توکن به شما داده می شود، این توکن در واقع نشان دهنده مالکیت شما در استخر لیکوئیدیتی می باشد که قابل معامله و تبدیل به توکن های دیگر است.

تغییرات بازارسازهای خودکار 

در پست اصلی Vitalik Buterin که خواستار بازارهای پول خودکار یا زنجیره ای شد، تاکید کرد که AMM نباید تنها گزینه موجود برای معاملات غیرمتمرکز باشد. در عوض، باید راه‌های زیادی برای معامله توکن‌ها وجود داشت. با این حال، آنچه او پیش‌بینی نمی‌کرد، توسعه رویکردهای مختلف برای AMM بود.

اکوسیستم DeFi به سرعت تکامل می‌یابد، اما سه مدل AMM غالب ظهور کرده‌اند: Uniswap، Curve و Balancer.

فناوری پیشگام Uniswap به کاربران اجازه می دهد با هر جفت توکن ERC-20 با نسبت 50/50 یک استخر نقدینگی ایجاد کنند و به ماندگارترین مدل AMM در اتریوم تبدیل شده است.

Curve در ایجاد استخرهای نقدینگی دارایی‌های مشابه مانند استیبل کوین‌ها تخصص دارد و در نتیجه برخی از پایین‌ترین نرخ‌ها و کارآمدترین معاملات را در صنعت ارائه می‌کند و در عین حال مشکل نقدینگی محدود را حل می‌کند.

Balancer محدودیت‌های یونی سواپ را با اجازه دادن به کاربران برای ایجاد استخرهای نقدینگی پویا با حداکثر هشت دارایی مختلف در هر نسبت افزایش می‌دهد، بنابراین انعطاف‌پذیری AMMs را گسترش می‌دهد.

اگرچه بازارسازان خودکار از فناوری جدیدی بهره می‌برند، اما تکرار آن در حال حاضر یک ابزار مالی ضروری در اکوسیستم DeFi در حال تکامل سریع و نشانه‌ای از یک صنعت در حال رشد است.

مزایا و معایب بازار ساز خودکار

مزایای بازار ساز خودکار

• بزرگ ترین دلیل عدم پذیرش همگانی صرافی های غیرمتمرکز یا DEX ها، نقدینگی بود. با وجود AMM ها دیگر این مشکل وجود نخواهد داشت و میتوان گفت وجود بازار سازهای خودکار به طور کامل مشکل نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز را رفع کرده است.
• اگر بخواهید به عنوان یک بازارساز فعالیت کنید یا با استخر نقدینگی در تعامل باشید، هیچ گونه مانع و احراز هویت سختی در مقابل شما وجود ندارد. از آنجایی که برای صرافی های غیرمتمرکز، بر خلاف صرافی های متمرکز، قوانین نظارتی سخت گیرانه ای وجود ندارد، شما به راحتی می توانید با AMM ها در تعامل باشید.
• از آنجایی که برای ایجاد استخر نقدینگی، هیچ گونه کمیسیون و کارمزد وجود ندارد، هر کسی می تواند برای خود یک استخر نقدینگی ایجاد کند. در نتیجه می توان گفت، صرافی های غیرمتمرکز راه خوبی برای عرضه ارزهای دیجیتال به بازار و افزایش نقیدنگی می باشند.

معایب بازار ساز خودکار

• اگر صرافی های متمرکز از آربیتراژ استفاده نکنند، بازار سازهای خودکار نمی توانند وجود داشته باشند. در واقع وجود کاربرانی که از سود آربیتراژی کسب درآمد می کنند موجب اصلاح قیمت گذاری روی ارزهای دیجیتال در AMM ها می شود. اما این موضوع موجب ایجاد ضررهای موقت در شبکه های مختلف می شود.
• از طرفی وجود معامله گران آربیتراژی در شرایط خاصی برای بازار سازها یک تهدید محسوب می شود! می دانیم که معامله گران آربیتراژی از تفاوت قیمت یک دارایی سود کسب میکنند. اما وقتی که نوسان قیمت یک ارز دیجیتال خیلی زیاد باشد، تامین کنندگان نقدینگی با اینکه کارمزد دریافت می کنند، دچار ضرر موقت می شوند. این ضرر ناپایدار می باشد چرا که همواره قیمت می تواند در جهت مخالف نیز حرکت کند. اما مشکل اینجاست که این اتفاق همیشه رخ نخواهد داد.
• اگرچه بازار سازها همواره در حال پیشرفت و بهبود می باشند، اما با این حال حجم نقدینگی آن ها نسبت به حجم نقدینگی صرافی های متمرکز، بسیار کم می باشد.

ضرر ناپایدار چیست؟ (Impermanent Loss)

با اینکه فعالیت به عنوان یک AMM می تواند بسیار جذاب باشد، اما ریسک هایی نیز دارد. بزرگ ترین ریسک موجود ضرر ناپایدار است که تامین کنندگان را تحت شعاع قرار می دهد. وقتی تامین کنندگان، ارز دیجیتالی را با قیمت معینی به استخر لیکوئیدیتی اضافه می کنند و دقیقا بعد از آن، قیمت آن ارز دیجیتال تغییر می کند، ضرر ناپایدار رخ می دهد.

هر چه این تغییر بزرگ تر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر می باشد. به همین دلیل است که AMM ها بیشتر با جفت ارزهای دیجیتالی کار میکنند که دارای ارزش مشابه هستند. در شرایطی که چنین تغییرات زیادی اتفاق می افتد، تامین کنندگان تصمیم می گیرند به جای اضافه کردن بودجه، توکن ها را حفظ کنند. 

با اینکه در شرایط ضرر ناپدار نیز، کسب کارمزد، می تواند ضررها را کاهش دهد، با این حال اگر تامین کنندگان در شرایط ضرر ناپایدار دارایی خود را از سپرده خارج کنند، دیگر ضرر آن ها پایدار و دائمی خواهد بود.

جمع بندی: به کارگیری بازار ساز خودکار موجب تحول چشمگیر در حوزه صرافی های غیرمتمرکز شده است. بزرگ ترین مشکل برای گسترش همگانی DEX ها، مشکل نقدینگی بود که با ایجاد AMM ها این مشکل رفع شده است. AMM ها به تامین نقدینگی موردنیاز صرافی های غیرمتمرکز می پردازند تا با این کار اختلاف قیمت ارزهای دیجیتال را کنترل کنند. 

با شرکت در یک استخر نقدینگی به عنوان تامین کننده، می توانید کارمزد کسب کنید اما توجه داشته باشید که استخر نقدینگی ریسک افتادن در ضرر ناپایدار را نیز دارد.

تامین نقدینگی، نبودن قوانین سخت احراز هویتی، راحتی ایجاد و تعامل با AMM ها از مزایای بازار سازهای خودکار می باشد.

ادامه روند قیمتی یک ارز دیجیتال به مدت طولانی، نوسان شدید و ریسک افتادن در ضرر ناپایدار از معایب بازارهای خودکار می باشد.