بازار مشتقات ارزهای دیجیتال که به یک صنعت تریلیون دلاری تبدیل شده، با چالش های زیرساختی عمیقی از جمله پراکندگی، ناکارآمدی و فقدان شفافیت روبرو است؛ به طوری که کاربران خرد با محدودیت دسترسی به دارایی های متنوع و هزینه های پنهان انتقال ارزش مواجهند و موسسات مالی نیز برای معاملات خارج از صرافی، ناگزیر به استفاده از روش های دستی، پرریسک و پرهزینه مانند مذاکره در پیام رسان ها و تبادل فایل های اکسل هستند. در این زمینه، وریشنال پروتکل به عنوان یک راه حل غیرمتمرکز، بستری همتا به همتا برای معاملات قراردادهای پرپچوال و مشتقات ایجاد کرده که با تمرکز بر مقیاس پذیری و بی طرفی، دسترسی به هزاران بازار با نقدینگی بالا و بدون کارمزد را برای معامله گران خرد فراهم می کند.
معرفی وریشنال پروتکل
وریشنال پروتکلی است برای معاملات همتا به همتا قراردادهای آتی دائمی (Perpetuals) و سایر مشتقات که زیرساختی غیرمتمرکز برای معاملات دو طرفه ابزارهای مشتقه کلاسیک مانند قراردادهای آپشن و آتی و همچنین ابزارهای پیچیده و غیرمعمول فراهم می کند. این پروتکل بر پایه سه اصل تفکیک ریسک، تسویه خودکار و یک خزانه یکپارچه بازارسازی عمودی (Vertically Integrated Market Making Vault) عمل می کند. وریشنال پروتکل از طریق دو محصول اصلی خود «اومنی» (Omni) به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به مجوز برای معاملات پرپچوال و «پرو» (Pro) به عنوان بستری برای قراردادهای مشتقه سفارشی خارج از صرافی (OTC) نیازهای کاربران خرد و نهادهای مالی را پوشش می دهد.
مشکلات ساختاری در نقدینگی بازار
تیم وریشنال پروتکل بر این باور است که مدل های فعلی تامین نقدینگی در صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز با سه شکاف عمده روبرو هستند. اولین مشکل، «خروج ارزش به بازارسازهای خارجی» است؛ جایی که سرمایه کاربران در استخرهای مشترک جمع می شود و صرافی ها برای نقدینگی به بازارسازان مستقل وابسته می شوند. این وابستگی منجر به خروج مستمر ارزش از طریق کارمزدها و اسپردها به جیب بازارسازان شده و حتی پلتفرم ها را به افزایش کارمزدهای سفارش بردار (تا 60 واحد پایه) سوق می دهد که هزینه معاملات را به طور چشمگیری افزایش می دهد. مشکل دوم، «محدودیت در پشتیبانی از بازارهای جدید» است؛ زیرا فرآیند لیست کردن دارایی های کمتر شناخته شده یا خاص، به دلیل وابستگی به نقدینگی بیرونی، کند و پرهزینه شده و دسترسی کاربران را به ابزارهای مالی متنوع محدود می کند.
چالش معاملات نهادی و راه حل وریشنال پروتکل
بسیاری از معاملات مشتقه نهادی، از مذاکره اولیه در پیام رسان هایی مانند تلگرام تا تبادل اسناد از طریق فایل های اکسل و انتقال وثیقه به صورت مستقیم، هنوز به روش های سنتی و دستی انجام می شوند. این رویه نه تنها پیچیدگی عملیاتی و هزینه های مربوطه را افزایش می دهد، بلکه به دلیل فقدان شفافیت قیمتی و افزایش ریسک طرف مقابل، ناکارآمد و خطرناک است. پروتکل وریشنال با ارائه محصول «پرو» مستقیما به حل این چالش می پردازد و بستری امن، شفاف و خودکار برای ثبت و اجرای قراردادهای OTC روی بلاک چین فراهم می کند.
ساختار وریشنال پروتکل
استخرهای تسویه جداگانه و مدیریت ریسک
معماری وریشنال پروتکل بر پایه استخرهای تسویه جداگانه و مستقل بنا شده است. برخلاف صرافی های سنتی که از یک استخر نقدینگی مشترک استفاده می کنند، در وریشنال پروتکل هر کاربر در محصول "اومنی" یک استخر اختصاصی دو طرفه با تامین کننده نقدینگی (OLP) دارد. این استخرها به صورت قراردادهای هوشمند مجزا، پوزیشن ها، وثیقه و قوانین مارجین را به شکل ایزوله مدیریت می کنند. این طراحی از سرریز شدن ریسک ورشکستگی یک استخر به سایر استخرها جلوگیری می کند و ثبات کلی سیستم را افزایش می دهد.
مکانیزم مدیریت وثیقه و لیکوییدیشن
در این معماری، وثیقه موجود در هر استخر، تنها منبع تسویه معاملات آن محسوب می شود؛ بنابراین ریسک طرف مقابل همچنان وجود دارد. وریشنال پروتکل برای کنترل این ریسک، قوانین اختصاصی برای مارجین و لیکوییدیشن طراحی کرده است. پروتکل به طور خودکار میزان مارجین لازم را محاسبه کرده و فرآیند لیکوییدیشن را به طور کامل درون همان استخر مربوطه انجام می دهد. این مکانیزم اطمینان حاصل می کند که مشکلات یک استخر، سایر بخش های پروتکل را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
اوراکل انعطاف پذیر و قیمت گذاری همه جانبه
عنصر کلیدی دیگر در این معماری، "اوراکل وریشنال" است که یک فید قیمت داخلی و ماژولار محسوب می شود. این اوراکل داده ها را از صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز جمع آوری می کند. برای توکن های با نقدینگی بالا در صرافی های متمرکز، از روش میانگین گیری وزنی برای قیمت گذاری دقیق و جلوگیری از دستکاری بازار استفاده می کند. برای دارایی های کمتر شناخته شده یا جدید که در صرافی های بزرگ لیست نشده اند، به داده های آن چین مانند استخرهای نقدینگی DEX و رول آپ ها متکی است. این قابلیت، پشتیبانی لحظه ای از هزاران توکن و حتی دارایی های سنتی مانند طلا یا بازارهای پیش بینی را ممکن می سازد.
وریشنال پرو (Variational Pro) چیست؟
وریشنال پرو (Variational Pro) به عنوان راه حلی برای معامله گران نهادی، امکان انجام معاملات مشتقه کاملا سفارشی را فراهم می آورد و چالش های بازارهای سنتی OTC مانند وابستگی به گروه های چت دستی، قراردادهای غیرمتمرکز، هزینه های عملیاتی بالا و ریسک طرف مقابل را برطرف می کند. این پلتفرم با خودکارسازی کامل فرآیند معامله، به موسسات اجازه می دهد تا درخواست قیمت گذاری (RFQ) برای ابزار مشتقه مورد نظر خود را ثبت کنند و پیشنهادهای رقابتی از بازارسازان مختلف دریافت نمایند. پس از انتخاب طرف معامله، هر دو طرف وثیقه های خود را در یک استخر تسویه آن چین قرار داده و معامله به صورت ایمن و شفاف روی بلاک چین اجرا می شود.
صرافی غیرمتمرکز پریچوال اومنی چیست؟
با گسترش پروتکل های جدید و افزایش تقاضا برای معامله توکن های نوظهور، ضعف مدل های سنتی مبتنی بر دفتر سفارش مرکزی (CLOB) بیش از پیش آشکار شده است. در این مدل، بازار معاملات آتی دائمی برای دارایی های کمتر شناخته شده غالبا غیرفعال، با نقدینگی بسیار پایین یا حتی کاملا فاقد بازار است. افزون بر این، فرآیند لیست شدن دارایی های جدید در گرو تصمیم صرافی های متمرکز بزرگ مانند بایننس یا کوین بیس است که در نقش دروازه بان عمل کرده و دسترسی معامله گران خرد به فرصت های نوین را محدود می کنند.
صرافی غیرمتمرکز اومنی با بهره گیری از زیرساخت همتا به همتا و معماری انقلابی بازارسازی یکپارچه عمودی وریشنال، این چالش ها را ریشه کن می کند. این پلتفرم به معامله گران اجازه می دهد روی دارایی های نوپا، توکن های پیش از عرضه عمومی و حتی بازارهای امتیازی، حتی پیش از ورود به صرافی های اصلی، پوزیشن های خرید یا فروش باز کنند. این قابلیت، دسترسی دموکراتیک و زودهنگام به فرصت های سرمایه گذاری نوید بخش را برای همگان فراهم می سازد، نه فقط برای نهادهای مالی بزرگ.
لیستینگ خودکار و مدیریت نقدینگی
موتور لیستینگ خودکار اومنی، امکان لیست شدن فوری هر توکن جدیدی را فراهم می کند، به شرطی که معیارهای نقدینگی، غیرمتمرکز بودن و امنیت را دارا باشد. این قابلیت، زمان انتظار طولانی برای ورود دارایی های نوین به صرافی های متمرکز را حذف می کند. استخر نقدینگی اومنی (OLP) با تجمیع نقدینگی از صرافی های متمرکز، غیرمتمرکز، بازارهای OTC و با بهره گیری از الگوریتم های پیشرفته، همزمان سه هدف کلیدی را محقق می سازد: قیمت گذاری دقیق، کاهش اختلاف قیمت خرید و فروش (اسپرد) و پوشش ریسک پوزیشن ها در بازارهای مختلف.
استخرهای تسویه مستقل و مدل درآمدی شفاف
ساختار استخرهای تسویه در اومنی به گونه ای است که هر کاربر یک استخر اختصاصی با OLP دارد. این معماری، ریسک سیستماتیک را از بین می برد؛ به طوری که مشکل در یک استخر، هرگز به سایر کاربران سرایت نمی کند. مدل درآمدی پروتکل نیز کاملا شفاف و مبتنی بر اسپرد معاملات است و از کاربران کارمزد جداگانه دریافت نمی شود. از آنجا که OLP طرف مقابل تمام معاملات است، سود اصلی از تفاوت قیمت خرید و فروش حاصل می شود. این سود عمدتا به سپرده گذاران جامعه که نقدینگی خزانه را تامین کرده اند باز می گردد و تنها بخش جزئی از آن به پروتکل تعلق می گیرد.
همسویی منافع تمامی ذینفعان
این معماری باعث همسویی کامل منافع تمامی بازیگران شبکه می شود: استخر نقدینگی اومنی (OLP) برای افزایش حجم معاملات و کاهش اسپردها انگیزه دارد، سپرده گذاران از سود حاصل از فعالیت بازارسازی بهره می برند و معامله گران نهایی از هزینه معاملاتی بسیار پایین و دسترسی به نقدینگی عمیق بهره مند می شوند. این چرخه، پایداری و رشد اکوسیستم را تضمین می کند.
کلام آخر
وریشنال پروتکل به عنوان یک پلتفرم غیرمتمرکز همتا به همتا، زیرساخت امن و کارآمدی برای معاملات قراردادهای آتی دائمی و سایر مشتقات مالی بدون نیاز به واسطه فراهم می کند. این پروتکل با دو محصول اصلی خود اومنی به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز برای معاملات پرپچوال روی توکن های نوظهور و دارایی های پیش از عرضه، و پرو به عنوان بستری برای معاملات سفارشی خارج از صرافی ویژه موسسات شکاف های موجود در بازار مشتقات ارز دیجیتال را هدف گرفته است. وریشنال پروتکل با معماری مقیاس پذیر و بی طرف خود، هم دسترسی زود هنگام به فرصت های بازار را برای معامله گران خرد ممکن می سازد و هم اجرای امن و شفاف قراردادهای OTC را برای نهادهای مالی فراهم می‌کند.
نظر بدهید